" گروه رادیو و تلویزیون هنرآنلاین": "ترحم" کلید واژه ای که طی سال های گذشته در بسیاری از آثار نمایشی رسانه ملی تا اندازه ممکن پرداخته شده است. از سویی سریالها و فیلمهایی که به قصه زندگی کودکان پرورشگاهی یا کودکان بیسرپرست پرداختهاند، کم نبودند. «بچه مهندس» یکی از نمونههای بارز آن بود که تا چهار فصل پیش رفت. اما اساساً قصهگویی درباره کودکانی که بیسرپرستاند، در همه جای دنیا از جذابیت بسیاری برخوردار بوده است. در کنار آن موضوع معلولان، نابینایان، ناشنوایان و حتی پرداختن به مشکلات زیر پوست شهر یا همان آسیبهای اجتماعی از جمله مسئولیتهای ویژه حوزه تصویرگران یا همان سینماگران است. کاری که سینمای دنیا هم همواره پیگیر آن بوده و آثار بینظیری همچون «کریپ کمپ» به کارگردانی نیکول نیومن و جیمز لبریکت که توانست جایزه اسکار را از آنِ خود کند. نکته جالب این فیلم آن است که «کریپ کمپ» به نگاه اشتباه جامعه آن سالهای آمریکا به معلولان و طرد بسیاری از این ناتوانان جسمی از کمپ های نگهداری دیگر هم میپردازد. این فیلم تصاویر واقعی و تاریخی از کمپ های معلولان و روحیه و انگیزهای که در افراد حاضر در این مکانها وجود دارد به نمایش میگذارد.
نگاه منتقدانهای به عدم توجه به حقوق معلولان
«از سرنوشت» روایتی از جستوجوی هویت با چاشنی رفاقت را به تصویر کشید.سریالی به کارگردانی محمدرضا خردمندان و علیرضا بذرافشان از جمله سریالهایی است که به رغم بهره مندی از قصهای قدیمی توانست مخاطبان بسیاری را با خود تا فصل سوم همراه کند.از این دست فیلمها که نگاه منتقدانهای به عدم توجه به حقوق معلولان و توجه مردم عادی داشته باشد شاید به نحوی این نگاه را در فیلم «حوض نقاشی» شاهد باشیم یا حتی «بچه مهندس» و «از سرنوشت» به گونهای دیگر این موضوع را دنبال کردند که جزو رسالتها و کارکردهای دیگر بهزیستی به شمار میرود. اما کمتر تلاشهای قهرمانانه عوامل بهزیستی و قهرمانِ به نام آن شهید محمدعلی فیاضبخش که نخستین رئیس سازمان بهزیستی ایران و به نوعی بنیانگذار آن نیز به شمار میرود در قابِ تلویزیون و یا پرده نقرهای سینما دیده نشد.
در میان وظایف ذاتی و رسالتهای بهزیستی شاید پرداختن و توجه به کودکان بیسرپرست و ارتقاء آموزشها و پرورشهای مراکز پرورشگاهی کشور باشد. «بچه مهندس» یا همان جواد جوادی پسربچهای است که در نوزادی از طرف مادرش به پرورشگاه سپرده میشود تا مادرش مانع شود که پدرش او را بفروشد. جواد در پرورشگاه بزرگ میشود و سختگیریهای مدیر پرورشگاه که نقش آن را بهناز جعفری بخش جدای ناپذیر از زندگی او میشود. بچه مهندس علاقه زیادی دارد تا با وسایل به درد نخور وسیلههای عجیب و غریب درست کند؛ به همین دلیل به بچه مهندس مشهور شده است.
جایِ خالی بسیاری از قهرمانان بهزیستی در تلویزیون
اما در این سالها چقدر تلویزیون و سینما به سازمان بهزیستی و کارکردها و قهرمانانش توجه داشتهاند؟ با نگاهی به آثار تلویزیونی و سینمایی جایِ خالی بسیاری از قهرمانان بهزیستی و کارکردهای این سازمان دیده میشود که باید به آن پرداخت. هرچند اخیراً فیلم سینمایی «کت چرمی» یا مستند «مامان شکوه» و حتی برخی از آثار دیگر وارد این موضوع شدهاند اما تا فراگیری هرچه بیشتر این آثار در میان علاقهمندان و شناخت و اشراف بیشتر کارکردهای این نوع سازمانهای مردم نهاد و اجتماعی فاصله بسیار است.
حال برخی از رسانه ها تعاملهای جدید سازمان بهزیستی با رسانه ملی به جهت محتوایی خبر می دهند؛ مسئله بسیار مهم که باید بدان توجه داشت.به طور اساسی سازمان بهزیستی از ارائه خدمات به کودکان بیسرپرست تا بررسی مشکلات و آسیبهای اجتماعی و معلولان (نابینایان و ناشنوایان) سوژههای بسیاری دارد که میتوانند فیلم و سریال شوند. اگرچه بخش خصوصی و مجموعههای دیگر علاقهمندند فیلم و سریال یا انیمیشن و کلیپهای آگاهیساز در این راستا تولید کنند.
شاید یکی از اقدامات صداوسیما برای این موضوع را پخش فیلمهای جدید و به روز رابطه ناشنوا به حساب آورد؛ برای برخی از برنامههای مذهبی این کار را انجام داد و ویژه نابینایان هم برنامههایی در دستور کار قرار گرفته که بخش خصوصی هم خوشبختانه در این راستا فعالیتهای خوبی دارد. اما قادری رئیسی سازمان بهزیستی چندی پیش از از فیلمسازان و متولیان امر فرهنگ و هنر این درخواست را داشت که میتوانند درباره قهرمانان بزرگ بهزیستی خصوصاً شهید فیاضبخش که بنیانگذارِ بهزیستی کشور به شمار میرود فیلم و سریال بسازند. ادرباره اینکه مقدماتی برای ساخت سریال و یا فیلمی درباره شهید فیاضبخش فراهم شده، افزود: ما در حال رایزنی هستیم کارهایی برای قهرمانانمان در بهزیستی انجام شود. ساعتها میتوانیم درباره هنرمندان آیینیمان که جزو مشاهیر سازمان بهزیستی به شمار میروند تاریخ شفاهی داشته باشیم. سازمان صداوسیما پیگیرِ این موضوع است و جزو وظایف قانونیاش میداند فعالیتهایی هم انجام داده اما بازه فعالیتها متنوع و متکثر است. خوشبختانه افق پیشروی ما و تعامل سازنده با صداوسیما روشن و پرامید است. حتماً سریال یا فیلمی درباره شهید بزرگوار فیاضبخش ساخته خواهد شد که داستان زندگی آموزنده و جذابی برای نسل جوان و حتی علاقهمندان به فعالیت در بهزیستی دارند.
حال باید گفت که پرداختن به این گونه سوژه ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ اگرچه باید دقت شود که در پرداخت به سوژه هنرمند دچار سیاه نمایی نشود! ما دٍین بزرگی به شهیدانی همچون؛ شهید فیاضبخش داریم؛ امیدواریم که سهم اندکی از این دِین بزرگ فداکاری، ایثار و از خودگذشتگی امثال ایشان را در عرصه نمایشی به ویژه تلویزیون ادا شود.