سرویس تجسمی هنرآنلاین: نمایشگاه هنر مدرن ایران و عرب با عنوان "دریای آونگان" با حضور علی مرادخانی معاون امور هنری، مجید ملانوروزی مدیرکل هنرهای تجسمی و جمعی از هنرمندان عصر روز سه‌شنبه 18 آبان ماه در موزه هنرهای معاصر تهران افتتاح شد.
فرصتی برای شناسایی هنر منطقه
مجید ملانوروزی مدیرکل هنرهای تجسمی و سرپرست موزه هنرهای معاصر تهران در افتتاحیه این نمایشگاه گفت: متأسفانه امروز درباره خاورمیانه و منطقه سیاه نمایی می‌شود. هنرمندان عرب و اسلامی می‌توانند از فرصت‌های هنری مانند نمایشگاه هنر مدرن ایران و عرب استفاده کنند تا فرهنگ منطقه را معرفی کنند.
ملانوروزی ادامه داد: تاکنون نمایشگاه‌های زیادی از هنرمندان ایران و غرب و هنرمندان اروپایی در موزه هنرهای معاصر تهران برگزار شده، اما آثار هنرمندان عرب در موزه به نمایش درنیامده است. بنابراین در نمایشگاه هنر مدرن ایران و عرب برای نخستین بار، آثار هنرمندان عرب به نمایش درمی‌آید و مقایسه تطبیقی درباره هنر مدرن ایران و عرب را فراهم می‌کند.
سرپرست موزه هنرهای معاصر تهران افزود: جریان‌های فرهنگی، ادبی و شعر عرب در ایران شناخته شده اما حوزه هنرهای تجسمی عرب کمتر در ایران معرفی شده است، هرچند در سال‌های اخیر نام هنرمندان ایران و عرب در حراج‌ها و فروش آثار در کنار هم شنیده می‌شود. این نمایشگاه فرصتی برای شناسایی هنر منطقه و خاستگاه‌های مشترک هنر ایران و عرب است.
سعی داشتیم آثاری انتخاب شود که معرف کل منطقه باشد
کریم سلطان کیوریتور آثار عرب نمایشگاه "دریای آونگان" گفت: از طرف سلطان القاسمی رئیس بنیاد برجیل از موزه هنرهای معاصر تهران که فرصت را فراهم کرد تا برای نخستین بار آثار عرب در کنار آثار ایرانی نمایش داده شود تشکر می‌کنم، و همچنین از همکاری گالری محسن در برگزاری این نمایشگاه قدردانی می‌کنم.
سلطان در ادامه گفت: عنوان نمایشگاه یعنی "دریای آونگان" برگرفته از شعر محمود درویش شاعر عرب است که این شعر درباره روح هنر است. یکی از چالش‌ها در برگزاری این نمایشگاه، انتخاب آثار بود و سعی داشتیم آثاری انتخاب شود که معرف کل منطقه باشد. بنابراین آثار نقاشی را انتخاب کردیم که در قرن بیستم گسترده شد و آثاری برای نمایشگاه انتخاب شد که برگرفته از سراسر منطقه و از هنرمندان مراکز مختلف است.
کیوریتور آثار عرب نمایشگاه گفت: آثار نمایشگاه مربوط به دهه 40 تا 90 قرن بیستم است. قرن بیستم چنانکه یکی از مورخان گفته، قرن کوتاهی بوده و قرن افراطی‌ها بوده است. در این قرن گرچه پیشرفت‌های صنعتی و رشد شهرها اتفاق افتاده، قرن مناقشه‌های مختلف در منطقه هم بوده است. بنابراین آثار هنرمندان بیانگر چالش‌های این قرن است اما انرژی را هم می‌توان در آن‌ها دید. این آثار چهارفصل دارند و داستان‌های کوتاه و بلندی را می‌توان در آن‌ها دید. این نمایشگاه فرصتی برای گفتمان است و با دیدن آن‌ها می‌توان روایت سراسر دنیای عرب را دریافت.
کریم سلطان درباره بنیاد برجیل گفت: بنیاد برجیل سال 2010 با هدف معرفی عمق هنر عرب در امارات و جهان و بیان تجربیات مشترک و گفت‌وگوی فرهنگی و هنری تشکیل شد.
بیان شاخصه‌های مدرنیسم در تاریخ منطقه
مهدی حسینی نقاش، پژوهشگر و مدرس دانشگاه نیز در این مراسم با اشاره به شاخصه‌ها و شناسه‌های پی‌ریزی مدرنیسم در ایران گفت: در دانشگاه‌ها و کتاب‌ها، راه‌اندازی دانشکده هنرهای زیبا در سال 1319 به عنوان مبدأ مدرنیسم بیان می‌شود، اما شاخصه‌ها و شناسه‌هایی در دوره‌های تاریخی وجود دارد که پی‌ریزی مدرنیسم را نشان می‌دهد.
وی افزود: نگاره‌های محمد زمان در سه برگ خمسه طهماسبی در زمان شاه‌عباس دوم که بر اساس روح زمان است، آغاز پایه‌های مدرنیسم در ایران است. ورود تصاویر و باسمه‌ها توسط مستشرقین و در اثر ارتباط با اروپا نیز شالوده جدیدی برای نقاشی و نگارگری ما ایجاد کردند که فضا امروزی و معاصر بود. بنابراین ریشه‌های مدرنیسم از قرن 17 در هنر ما شکل می‌گیرد.
این پژوهشگر هنر گفت: پس از آن دوباره در دوره قاجار صنیع‌الملک با حفظ سنت‌های بصری بومی به مدرنیسم پرداخت و فضای نوینی را در فضای تصویری ایجاد کرد. عکاسی هم در پایه‌ریزی مدرنیسم مؤثر بود و محمود خان شاعر هم در پرده استنتاخ که روح اکنون در آن وجود دارد، در پایه‌ریزی مدرنیسم مؤثر بود. اسماعیل جلایر از فارغ‌التحصیلان دارالفنون هم پرده چای خوران را مبتنی بر روح زمان کار کرد و جایگزینی را در قالب بیان تصاویر انجام داد.
حسینی در ادامه گفت: این شاخصه‌ها و شناسه‌ها که بیان شد و پس از آن مدرسه صنایع مستظرفه و بعدها دانشکده هنرهای زیبا بنیان‌های مدرنیسم را ایجاد کردند.
خدمات متقابل مدت‌هاست فراموش شده است
صادق خرازی گفت: این نمایشگاه قدم بزرگی در شناخت هنر ملل دیگر است و شایسته قدردانی است. ملت ما که در تاریخ تمدن بشر نقش کم‌نظیری داشته است، نیازمند شناخت معارف و فرهنگ ملل دیگر است. اگر آن روحی را که نیاکان ما در تأثیرگذاری روی ملت‌ها و فرهنگ‌های دیگر داشتند بازخوانی کنیم، پی می‌بریم که بیشترین تأثیر و تأثر و خدمات متقابل فرهنگی را ملت ایران با ملت‌های منطقه داشته، اما متأسفانه این خدمات متقابل مدت‌هاست فراموش شده است.
خرازی ادامه داد: با تحمیل در دو قرن گذشته بین ما و عرب‌ها شکاف‌هایی ایجاد شده است و چاره‌ای نداریم جز اینکه این شکاف‌ها را با فرهنگ پر کنیم. عرب‌ها تاریخ بلندی داشتند و بیشترین شاعران تمدن بشر، شاعران عرب هستند بنابراین باید با گام‌های فرهنگی این خلأها پر شود. جنگ‌ها و ستیزها باید پایان یابد و هنرمندان و اهل فرهنگ می‌توانند گام‌های بلندی بردارند تا صلح برقرار شود.
او افزود: امروز دغدغه مردم جهان امنیت است و امنیت، حلقه مفقوده هر فردی در هر جای جهان است و باید از صلح و دوستی سخن گفت و ما باید تحت تعالیم فرهنگی، همزیستی را تجربه کنیم و نیاز ما به صلح و دوستی است.
خرازی گفت: این نمایشگاه می‌تواند گامی برای گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و زندگی مشترک ما و عرب‌ها باشد و برخورداری از یک جهان‌بینی است که این جهان‌بینی برگرفته از شناخت فرهنگ جهان است.
نمایشگاه هنر مدرن ایران و عرب با عنوان "دریای آونگان" با 40 اثر ایرانی از گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران، 40 اثر هنر مدرن عرب که با همکاری بنیاد برجیل به نمایش گذاشته شده است و شش اثر از هنرمندان فلسطین برگزار شده است و تا سوم دی‌ماه ادامه دارد.
آثاری از ازیکیل باروخ، سمیر رافع، سیف وانلی، عفت نقی، حامد اویس، انجی افلاطون، مارگارت نخله (مصر)، حسن شریف، عبدالقادر الریس، نجات مکی (امارات متحده عربی)، مروان قصاب باشی (سوریه)، کاظم حیدر، سعدی الکعبی، زید صالح، ضیا عزاوی، رأفت نصیری، شاکر حسن آل سعید (عراق)، عبدالله محرقی (بحرین)، تحیت حلیم (سودان انگلیسی- مصری)، شفیق عبود، صلیبا دویهی، اوگت کلانه (لبنان)، حاتم المکی (اندونزی- تونس)، منیره موصلی، عبدالحلیم رضوی (عربستان سعودی)، پال گیراگوسیان، عاصف ابوشقرا (فلسطین)، عبدالله بن عنتر، عبدالقادر گورماز، محمد خدا، رشید قریشی (الجزایر)، فرید بلکاهیه، احمد شرقاوی، محمد ملیحه، احمد بن ادریس یعقوبی (مراکش)، کمال بلاصه (اورشلیم)، منیره القاضی (کویت) در بخش هنر مدرن عرب این نمایشگاه به نمایش گذاشته شده است.
هنرمندانی از جمله حسین محجوبی، فرح اصولی، گیزلا وارگا سینایی، باقر ضیایی، غلامرضا نامی، مصطفی آقا میری، رضوان صادق زاده، جواد نوبهار، مهرداد افسری، داور یوسفی، محمد فرنود و ... در افتتاحیه این نمایشگاه حضور داشتند.