گروه هنرهای تجسمی«هنرآنلاین» : نشست خبری هفتمین دوسالانه ملی خوشنویسی دوشنبه ۲۵ دی ماه با حضور محمد خراسانیزاده مدیرکل هنرهای تجسمی و سرپرست موزه هنرهای معاصر تهران، حسین براتی دبیر دوسالانه خوشنویسی و مدیرکل ارشاد قزوین، علی اشرف صندوق آبادی عضو شورای سیاست‌گذاری دوسالانه و قایم مقام انجمن خوشنویسان ایران، امیر ملاحسنی معاون هنری اداره‌کل ارشاد قزوین و جعفر واحدی رییس موسسه توسعه هنرهای معاصر ایران در موزه هنرهای معاصر تهران برگزار شد.
در ابتدای نشست، محمد خراسانیزاده بیان کرد: دوسالانه‌ها به عنوان رویدادهای تخصصی رشته‌های هنری به جریان‌سازی در هنر کمک می‌کنند و از این حیث دارای اهمیت هستند. مسأله دوسالانه‌ها با جشنواره‌ها متفاوت است چون متخصصان و هنرمندان تراز اول، دوسالانه را فرصتی برای نقش آفرینی می‌دانند. تاکید می‌کنم تنها دوسالانه‌ای که از دوره اول تاکنون به صورت منظم برگزار شده، خوشنویسی است، دوسالانه ای که به میزبانی یک استان با حضور همه طیف‌ها و ذایقه‌ها برگزار شده و هم استمرار و هم ارتقایش را حفظ کرده است.
تغییر سازوکار دوسالانه ملی خوشنویسی
وی گفت: شورای سیاست‌گذاری دوسالانه ملی خوشنویسی در آخرین روزهای مرداد سال‌جاری کار خود را آغاز کرد و تلاش داشتیم رویکردهای جدیدی را پیگیری کنیم که در حوزه سیاست‌گذاری جدید چند نکته را باید مطرح کنم؛ نکته اول، بر ارتقای کیفیت آثار تاکید داشتیم که نیازمند برخی تغییرات و سختگیری‌ها در فرآیندهای اجرایی بود. تاکید شورای سیاست‌گذاری بر کاهش تعداد آثار بود تا در سیر زمانی به نقطه‌ای برسیم که با افزایش کیفیت، دوسالانه تبدیل به آرزوی جدی‌تر برای هنرمندان باشد. نکته دوم، بحث تفاوت دوسالانه با جشنواره است؛ باید این موضوع را در نظر گرفت که دوسالانه، جشنواره نیست اما با این حال گاه پیش آمده که دوسالانه‌ها، جشنواره هایی بودند که صرفاً دو سال یک‌بار برگزار شدند.
خراسانیزاده اضافه کرد: در این راستا، سیاست‌گذاری‌هایی شکل گرفت و سعی شد ساز و کارهایی شکل بگیرد برای مثال در بحث اقدامات جانبی جشنواره بعضی شهرستان های خارج از قزوین که در عرصه خوشنویسی سابقه داشتند برای برگزاری رویدادهایی در همکاری با دوسالانه اعلام آمادگی کردند.
تاکید بر حضوری نویسی در دوسالانه خوشنویسی
وی عنوان کرد: نکته بعدی، تفاوت نوع داوری و نوع جریان‌سازی است؛ در این مورد، نحوه پرداختن به خوشنویسی منجر به توجه ویژه به بحث حضوری نویسی شد، با این نگاه سیاستی که حضوری نویسی بر روح زنده خوشنویسی تاکید دارد. به واسطه هنر خوشنویسی همواره می توان از بداهه نویسی استفاده کرد، چراکه هنرمند می‌تواند در لحظه، خط را خلق کند، جریان‌سازی را تقویت خواهد کرد و در این فرآیند هنرمند از خط سازی نیز دور خواهد شد و به همین دلیل، بر حضوری نویسی تاکید ویژه شد.
حسین براتی مدیرکل ارشاد استان قزوین و دبیر هفتمین دوسالانه ملی خوشنویسی در ادامه گفت: امسال هفتمین دوسالانه را از اوایل شهریور ماه آغاز کردیم و این کار با همراهی و همکاری مرکز هنرهای تجسمی و انجمن خوشنویسان ایران و همراهی ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان‌ها پیگیری شد. خوشبختانه با توجه به تاکیدی که از سوی شورای سیاست‌گذاری بر حضوری نویسی وجود داشت، شاهد افزایش کیفیت بخشیدن آثار راه یافته به دوسالانه بودیم.
وی درباره مراسم این رویداد توضیح داد: روز جمعه ۲۹ دی ماه شاهد برگزاری آیین اهدای جوایز و افتتاح دوسالانه خوشنویسی خواهیم بود. همچنین در این مراسم از استاد علی اکبر پگاه هنرمند پیشکسوت تجلیل می‌کنیم. همچنین همایشی تخصصی برای معرفی استاد علاالدین تبریزی (استاد رشته نسخ) که هفتمین دوره به نام او برگزار شده است، صورت خواهد گرفت.
رشته «نقاشی خط» از هفتمین دوسالانه خوشنویسی هم حذف شد
براتی با بیان اینکه در این دوره دوسالانه، «نقاشی خط» حذف شد که نگرانی‌هایی ایجاد کرده بود، بیان کرد: در مجموع ٧٩۴ اثر به دبیرخانه دوسالانه ارسال شد که به لحاظ کیفی و کمی مناسب بودند؛ باید به این نکته توجه داشت که پیش‌تر در شورای سیاست گذاری این مصوبه به تصویب رسید که هر هنرمند باید یک اثر را ارسال کند. بر اساس دیگر تصمیمات، رشته «نقاشی خط» نیز از این دوره از دوسالانه حذف شد. بر این اساس نگرانی داشتیم که تعداد آثار کاهش یابد اما خوشبختانه با استقبال خوبی روبرو بودیم.
در ادامه، علی اشرف صندوق آبادی عضو سیاست‌گذاری دوسالانه ملی خوشنویسی مطرح کرد: یکی از هویت‌های فرهنگی ما خوشنویسی است؛، هنری که با ادبیات احادیث و قرآن مأنوس است و خوشنویسان سعی می‌کنند اثری ماندگار را در این حوزه خلق کنند و در راستای زیبایی‌های پنهان خوشنویسی را بنمایانند. در این دوره از دوسالانه عمیق تر و دقیق تر به حوزه خوشنویسی توجه شد؛ سعی کردیم به قالب‌های تخصصی‌تر فکر کنیم.
وی افزود: در این دوره دوسالانه، قالب های مختلف رشته ای را دقیق تر دیدیم و بستری برای کشف استعداد و ایجاد آثار فاخر اقدام شد. در بخش نستعلیق سه زیر مجموعه شامل سیاه مشق، چلیپا و قطعات آزاد را اختصاص دادیم، داوری ها جداسازی شد و زیر مجموعه ها این شایستگی را داشت که به آن‌ها به صورت جداگانه توجه شود.
فراهم آوردن بستر رشد بانوان در خوشنویسی
صندوق آبادی تصریح کرد: نکته دیگری که در این دوره به آن توجه شد بخش بانوان بود. بانوان به عنوان بخش مهمی از تاثیرگذاران حوزه خوشنویسی هستند. در نستعلیق شکسته قدرت رقابت دارند اما تا به حال فرصتی نبود که با آقایان رقابت کنند. از نگاه ما بانوان می‌توانند در بخش نسخ و ثلث قدرت رقابت زیادی داشته باشند اما فرصت مناسب برای آن‌ها ایجاد نشده بود. امسال برای اولین بار این افتخار نصیب شد که یک بانو نفر اول بخش شکسته این جشنواره است. این بستر ارزشمندی برای رشد بانوان در عرصه خوشنویسی خواهد بود.
وی بیان کرد: در بحث داوری سعی شده از بهترین های ایران استفاده شود؛ کسانی که در شیوه های مختلف خوشنویسی توانمندی دارند و سعی شده برای ایجاد اعتدال از حضور همه دوستان در داوری استفاده شود. در نهایت معتقدم، امروز با توجه به آثار جوانان، یکی از طلایی‌ترین دوران خوشنویسی ایران است.
اصالت سنجی آثار با حضوری نویسی
حسین براتی دبیر دوسالانه خوشنویسی و مدیرکل ارشاد قزوین در پاسخ به پرسش درباره اینکه آیا تاکید بر حضوری نویسی با توجه به افزایش استفاده از هوش مصنوعی صورت گرفته یا خیر، گفت: بحث حضوری نویسی در گذشته نیز بعضاً پیش می‌آمد و این شک وجود داشت که اثر داوری شده دارای اصالت است یا خیر، به همین دلیل، تاکید بر این بود که آثار منتخب به استان اعلام شود و پس از آن شرایطی در انجمن خوشنویسان استان ترتیب داده و نسبت به خلق اثر نظارت شود. این دقت و نظارت از سویی دیگر نیز موجب افزایش کیفیت اثر خواهد شد.
صندوق آبادی نیز در پاسخ به پرسش دیگر در مورد احتمال استفاده از هوش مصنوعی، بیان کرد: زمانی است که خط‌سازی می‌شود یا با هوش مصنوعی تابلویی خلق می‌شود که خودش نیز یک فن است اما آن‌چه روح خوشنویسی را شکل می‌دهد احساس هنرمند و صفای دل است و این احساس هنرمند روی کاغذ جاری می‌شود. جریان حرکت مرکب، عشق بازی هنرمند با مرکب و قلم است که اثرگذار خواهد بود. ما به دنبال هنر اصیل خوشنویسی هستیم که از گذشتگان به ما رسیده است. در کشورهای همجوار ما مانند ترکیه خط سازی می شود و نمی خواهیم به ما نفوذ کند و جهت مان را تغییر دهد.
دنبال ریل‌گذاری نقاشی خط هستیم
وی در پاسخ به پرسشی دیگر درباره حذف رشته «نقاشی خط» از دوسالانه خوشنویسی و دیگر رقابت‌های خوشنویسی کشور توضیح داد: نقاشی خط رشد خوبی داشته است به عنوان هنری که جوانان به آن مشغول هستند. نقاشی خط در اساسنامه انجمن خوشنویسان آمده و انجمن مکلف است شورای ارزشیابی آن را داشته باشد و آن را ساماندهی کند. انجمن قویا دنبال ریل‌گذاری نقاشی خط است و ما حوزه بودجه و اعتبارات داریم که اولویت بندی می‌شود و در این زمینه بسترسازی می‌کنیم تا باکیفیت قوی جلو برویم.
خراسانیزاده نیز در این مورد گفت: نقاشی خط پدیده ای مستقل است به این معنی که با نقاشی خط‌هایی مواجه هستیم که پایه خوشنویسی ندارند و بیشتر سمت گرافیک رفته اند. ماهیت اصلی نقاشی خط به معنای فاصله گرفتن معنا تا مفهوم است بلکه به ظاهر واژگان اکتفا می‌کنیم لذا دسته بندی کردن خط در خوشنویسی از این حیث درست نیست. شاید نقاشی خط باید رشته‌ای مستقل داشته باشد مثل نگارگری که جدا از نقاشی است. وقتی نقاشی خط در سطح متوسطی ارایه شود ناخودآگاه کیفیت را پایین می‌آورد لذا به اعتقاد من که معلم هنر هستم نقاشی خط نباید زیرمجموعه دوسالانه خوشنویسی باشد.
نمایشگاه آثار برگزیده هفتمین دوسالانه خوشنویسی با ١۶۵ اثر به مدت ١۵ روز در سرای بهشتیان سرای سعد السلطنه قزوین دایر خواهد بود. ۴۶ اثر منتخب در رشته های مختلف انتخاب شده که جوایزی به آن ها تعلق خواهد گرفت. همچنین، به سه برگزیده هر بخش ٢۵، ٢٠ و ١۵ میلیون جوایز اهدا خواهد شد و در هر بخش چند نفر شایسته قدردانی در نظر گرفته شدند و به تقدیر از بانوان نیز به صورت ویژه توجه شده است.