گروه تجسمی هنرآنلاین: مراسم تکریم و معارفه مدیران عامل پیشین و تازه موسسه کمک به توسعه فرهنگ و هنری ظهر روز شنبه هفتم خردادماه ۱۴۰۱ با حضور مدیران ارشد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و اعضای هیات امنا و هیات مدیره این موسسه برگزار و مهدی افضلی با حکم محمدمهدی اسماعیلی جانشین امین عارف‌نیا شد.
در متن حکم وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برای انتصاب مهدی افضلی به مدیر عاملی موسسه کمک به توسعه فرهنگ و هنر آمده است: «نظر به شایستگی و مراتب تعهد و تجارب طولانی جناب‌عالی در امر مدیریت مجموعه‌های فرهنگی و هنری و به استناد بند «ج» ماده ۱۷ اساسنامه موسسه کمک به توسعه فرهنگ و هنر، برای سه سال به عنوان «عضو هیات مدیره و مدیر عامل موسسه» منصوب می‌شوید.
انتظار می‌رود با اهتمام جدی و استفاده از همه ظرفیتهای موجود، ضمن ایفای وظایف محوله به آن موسسه در راستای کمک به توسعه فرهنگ و هنر خاصه کمک به توسعه مناطق محروم که از اولویت‌های اساسی دولت مردمی و سیاست‌های اصلی این وزارتخانه است، در جهت برنامه‌ریزی و اقدام برای شکوفایی اقتصاد هنر و ایجاد بسترهای مناسب برای این منظور نیز همت گمارید.
مزید توفیق جناب‌عالی را در خدمت به نظام مقدس جمهوری اسلامی و تحقق اهداف دولت مردمی در پرتو لطف و عنایت امام عصر(عج) و رهبری داهیانه حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی) از خداوند منان خواستارم.»
افضلی پیش از عهده‌دار شدن مسئولیت در موسسه کمک به توسعه فرهنگ و هنر، مدیر عامل بنیاد فرهنگی هنری رودکی بود که مسئولیت را به مجید زین‌العابدین سپرد.
متن کامل سخنان افضلی در مراسم تکریم و معارفه مدیران عامل بنیاد رودکی به این شرح است:
۳۲ ماه از خدمتگذاری این سرباز فرهنگ و هنر ایران اسلامی در بنیاد رودکی گذشت و امروز، کارنامه این دوره پیش روی هنرمندان و هنردوستان قرار دارد. بنیاد فرهنگی هنری رودکی بازوی اجرایی هنری سیاستگذار فرهنگی کشور است؛ با ماموریتی ویژه که همانا عرضه هنر فاخر است.
این ماموریت را می‌توان در بخش بخش اجزای این بنیاد دید. از تالار وحدت که مهم‌ترین صحنه اجرای رویدادهای هنری کشور است تا برج آزادی که با هدف گشودن دروازه ایران و تهران به روی جهانیان طراحی شده است.
از فرهنگسرای نیاوران که باید مرجع رویدادهای بین‌المللی باشد تا دو ارکستر ملی ایران و سمفونیک تهران که پشتوانه موسیقی ارکسترال کشورمان هستند. بر این اساس بنیاد رودکی را باید از دو زاویه روح و کالبد نگریست که اتفاقا این هر دو، مهم و مستند به ماموریت‌های بنیاد هستند.
کالبد بنیاد رودکی، میراثی هنری است که باید آن را برای هنرمندان امروز و آینده این سرزمین حفظ کرد. برج آزادی راوی تاریخ ممتاز انقلاب اسلامی، باید ایستاده و پرشکوه باشد و تالار وحدت و مجموعه‌های اقماری آن جایی برای عرضه هنر فاخر؛ از دیروز و امروز تا فردا.
آجر به آجر، صندلی به صندلی، قطعه به قطعه این تالار باید حفظ و البته در بخش فناوری، بهروز و پویا شود. از دیگرسو در بطن این ساختمان و نما، باید روح هنر فاخر ایرانی-اسلامی دمیده شود تا پیوسته این مجموعه میعادگاه هنرمندان و هنردوستان باشد. ماموریت ۳۲ ماهه این کوچک‌ترین سربازِ هنر این سرزمین بر چنین ایده‌ای شکل گرفت.
من و همکارانم در در این دوره ۳۲ ماهه در بنیاد رودکی بر اساس اصولی مشخص حرکت کردیم و معتقدم میزان توفیق ما را بیش از هر چیز باید بر اساس میزان دستیابی ما به این اصول مورد ارزیابی و سنجش قرار داد؛ به عبارت دقیق تر من و همکارانم بنیاد رودکی را یک پروژه ندیدیم تا بر اساس پیشرفت فیزیکی یک پروژه مورد ارزیابی و قضاوت قرار بگیریم بلکه باور داشته و داریم که این بنیاد عرصه ای برای تحقق برخی اصول است:
* توجه به هنر ممتاز فاخر و پیشروو تعامل موثر با هنرمندان
* ظرفیت سازی برای نظام مقدس جمهوری اسلامی در عرصه داخلی و بین المللی با بهره گیری از ابزار هنر و تقویت هرچه بیشتر همگرایی میان جامعه هنری کشور و ارزش های دینی و ملی
* تقویت مبانی انقلاب اسلامی با بهره گیری از ابزار هنر فاخر
* توجه به دفاع مقدس به عنوان منبع بی پایان آفرینش های هنری فاخر
در طول این سی و دو ماه فعالیت در بنیاد رودکی ۷ رویکرد اجرایی و عملی مد نظر قرار گرفت که بر اساس هر یک از این رویکرد ها اقدامات و فعالیت‌های متنوع شکل گرفت.
این هفت رویکرد عبارتند از:
* بازآفرینی و ظرفیت سازی برای بنیاد رودکی
* ایجاد یکپارچگی کالبدی ساختاری و کارکردی در مجموعه بنیاد رودکی
* بازگشت به اساسنامه و ایجاد ظرفیتهای کارکردی و فعالیتی جدید
* سازماندهی فرآیندهای مبتنی بر خرد جمعی مشارکت صاحب‌نظران در تولید و برنامه ریزی آثار هنری
* احیای نقش جهانی و کارکردهای بین المللی بنیاد رودکی
* توسعه اقتصاد هنر
* اولویت دادن به حوزه پژوهش و میراث سازی برای آیندگان
تاریخ ماموریتی ۳۲ ماهه این سرباز هنر ایران زمین با همه گیری ویروس کرونا هم دوره شد؛ تهدیدی بزرگ که به فرصتی بی نظیر به کمک همکارانم در بنیاد رودکی بدل شد.
در بخش کالبدی و آنچه توسعه فضاهای فرهنگی می نامیم، با محوریت طرح جامع « پهنه رودکی» ، این پلازای فرهنگی- هنری به فضاهای هنری در اختیار بنیاد رودکی، افزوده شد. پهنه، فرصتی کم‌نظیر برای اجراهای خیابانی فراهم کرده که از هم‌افزایی تالار وحدت و مجموعه‌های پیرامونی ایجاد می‌شود.
با مطالعه و اجرای طرح « هویت بصری» و با نگاه به جایگاه و اصالت هنری و میراثی، بهسازی و نوسازی چندین فضای کلیدی بنیاد رودکی آغاز و به انجام رسید.
با امکانی که در همه‌گیری کرونا و بالطبع کاهش برنامه‌ها ایجاد شد، به روز رسانی، اصلاح، بهسازی و نوسازی مجموعه تالار وحدت، شامل فضای محیطی تالار و پشت صحنه انجام شد و یک مرکز عرضه آثار فاخر هنری و یک اتاق تشریفات در این مجموعه ایجاد شد. علاوه بر این برای نخستین بار پس از تاسیس، بازسازی نمای تالار در دستور کار قرار گرفت که در همین هفته برنامه عملیاتی آن آغاز می شود؛ صندلی های بالکن های تالار وحدت برای نخستین بار پس از آغاز به کار، تعویض شد و میز صدای تالار که به نوعی قلب این مجموعه است به یکی از جدیدترین سیستم های موجود در جهان و خاورمیانه تعویض شد؛ همچنین به روزترین نمایشگر تلویزیونی کشور نیز خریداری و در این تالار نصب شد.
با محدودیت های موجود بر اثر تحریم اما، خلا مستندسازی در تالار بر طرف و به روزترین دوربین‌های فیلمبرداری جهت ضبط و مستندسازی اجراهای وحدت به امکانات مجموعه افزوده شد.
در این دوره فضاهای اداری در اختیار بنیاد رودکی توسعه یافت و این توسعه زمینه ساز تولد دو مجموعه مورد نیاز این بنیاد با محوریت اساسنامه بود؛ نخست مطالعه، طراحی و ساخت تالار دهلوی در طبقه پنجم مجموعه اداری که سالن تمرین ارکسترهای بنیاد و ضبط های گروه های هنری ارکسترال است و دیگری افتتاح آرشیو ملی هنر ایران که از ماموریت های بنیاد رودکی مطابق اساسنامه است.
در فاز دوم تالار دهلوی نسبت به تجهیز و ساخت فضای پشتیبان تالار برای استفاده هنرمندان در حین اجرا و تمرین اقدام شده است.
احیای کارگاه دکور بنیاد رودکی بر مبنای نیاز هنرمندان، ایجاد استودیو در مرکز آموزش هنری بنیاد و نوسازی این مرکز آموزشی، بهسازی سالن های حافظ و پروژه طراحی و بهسازی پشت صحنه سالن روکی بر اساس گفت و گو با هنرمندان و نیازسنجی از دیگر اقدامات انجام شده در اینم دوره است که انشالله تا پایان خردادماه، ظرفیتی تازه به مجموعه سالن رودکی افزوده می شود و در اختیار هنرمندان قرار می گیرد. در دل این پروژه، به روز رسانی و تجهیز آرشیو نت و ساز در دستور کار قرار گرفت.
در این دوره همچنین برخی مأموریت‌های مغفول مانده بنیاد از جمله در حوزه زبان و ادبیات فارسی مورد توجه قرار گرفت و پروژه‌های ویژه‌ای با محوریت رودکی تعریف شد، از جمله این اقدامات می‌توان به انتشار مجله رودکی و رونمایی از آلبوم های بخارا و نوروز، اشاره کرد.
این بنیاد همچنین متولی پروژه هفته بزرگداشت نظامی بود که به چندین اجرای ارکسترال ویژه و تولیدات متعدد در حوزه هنرهای تجسمی و موسیقی منجر شد؛ از جمله کتاب نظامی گنجوی و آلبوم راز لیلی.
تشکیل دو شورای ارکستر ملی ایران و سمفونیک از اقدامات کلیدی در مجموعه ارکسترهای بنیاد رودکی بود. تدوین اساسنامه اسرکستر سمفونیک تهران و تعیین راهبردهای کلی ارکستر، تدوین جدول یکساله، توجه خاص به تربیت رهبران جوان با برگزاری آزمون‌های فنی برای جذب و ارتقای سطح نوازندگان، ساماندهی آرشیو نت ارکسترها، نگاه به تعامل با نهادهای مشابه در کشورهای منطقه برای همکاری دوجانبه، آسیب شناسی فضای آموزش موسیقی و سفارش و تألیف کتب تخصصی آموزشی و پژوهشی از برنامه‌های شورای ارکستر است که اعضای آن از سرآمدان موسیقی کشور هستند.
خرید ساز و تجهیزات مورد نیاز ارکسترها و دعوت از رهبران و سولیست های خارج از کشور در راستای ارتقای سطح نوازندگان ارکستر از دیگر اقدامات انجام شده در حوزه دو ارکستر بنیاد رودکی است.
نظر به اهمیت بنیادین آموزش در توسعه‌ی آفرینش‌های هنری ، بنیاد رودکی از دو سال گذشته تجدید نظر کلی در فرایندهای آموزشی داشته؛ در این مجموعه شورایی متشکل از برجسته‌ترین استادان موسیقی کشور تشکیل شده که پس از بررسی و کارشناسی روند آموزش موسیقی در بخشهای خصوصی و‌دولتی ، این شورا تصمیم گرفته به آن بخش از آموزش موسیقی توجه کند که بالاترین سطوح حرفه‌ای آموزش را در برگیرد ، در بخشهای خصوصی و دولتی فعلی وجود نداشته باشد؛ به عبارت دیگر هدف این شورا تربیت نخبگان و استعدادهای جوان و برتر موسیقی بود
راه‌اندازی دوره‌های تخصصی آموزش موسیقی، راه‌اندازی دوره‌های آموزش هنرهای نوین و تدوین تاریخ شفاهی موسیقی از جمله طرح‌هایی است که در این دوره در دست اقدام قرار گرفت.
در دورهمه گیری کرونا، به یقین بنیاد رودکی، خانه هنرمندان بود تا چراغ هنر فروزان بماند. از اولین تدابیر اندیشیده شده همکاران ما در این بنیاد از همان ماه‌های اولیه، بهره‌گیری از فضای مجازی و امکانات تلویزیون‌های اینترنتی بود که به چند ده رویداد موسیقایی و نمایشی با انبوه مخاطبان در قالب کنسرت آنلاین و نمایش‌هایی در بستر فضای مجازی منتج شد. تمامی این اجراها به دلیل دغدغه‌های مالی پیش روی گروه‌های هنری و در راستای حمایت از هنرمندان به صورت رایگان اجرا شد و هزینه‌ای بابت سالن‌های مجموعه از هنرمندان، اخذ نشد. در این میان تلاش شد با توجه به حساسیت‌های ناشی از کرونا، علاوه بر پهنه رودکی از فضاهای باز پیرامونی نیز بیش از پیش استفاده شود که جهت بهره‌برداری در اختیار گروه‌های هنری قرارگرفت.
بنیاد رودکی در ایام کرونا تولیدات ویژه ای در فضای مجازی داشت که این میزان توجه به فضای مجازی در میان مجموعه های فرهنگی کم سابقه است .
اجرای خانگی نوازندگان ارکسترهای بنیاد رودکی در کمپین « در خانه می مانیم»، اجرای دو قطعه سبکبال حسین دهلوی و شورعاشقانه توسط ارکستر ملی ایران و سمفونی نهم بتهوون توسط ارکستر سمفونیک تهران با مشارکت نوازندگانی از سایر کشورها و ساخت قطعه نوای آدمیت با هدف تقدیر از مدافعان سلامت که در مراسمی با حضور وزرای فرهنگ و ارشاد اسلامی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی رو نمایی شد از جمله اقدامات این بنیاد در ایام کرونا در تولیدات ویژه فضای مجازی بود. تولیداتی که بازتاب بین المللی ویژه ای نیز پیدا کرد .
در این دوره توجه به همه ابعاد هنر و هنر دینی مورد تاکید قرار گرفت؛ فضای پهنه رودکی در اختیار اجراهای گروه‌های تعزیه به عنوان اصیل‌ترین شکل هنرهای دینی بود.
همچنین بنیاد رودکی دو پروژه عظیم تعزیه را راهبری کرد؛ تعزیه ملی " سوگ یار " با حضور استادان برجسته کشوری در شهر پرند و رویداد تعزیه خورشید با اجرای ۲۲۰ تعزیه در سطح تهران. در این دوره تلاش کردیم فضای آموزش نسل جدید تعزیه خوانان را فراهم کنیم و محصولی آموزشی با همین رویکرد با هدایت برجسته ترین استادان تعزیه تولید شد.
از دیگر سو موسیقی نمایش عاشورایی «علمدار» در رثای سقای کربلا نمونه‌سازی فاخری از هنر دینی به نمایش گذاشت و چندین دوره میزبانی از سوگواره های شعر فاطمی و جشنواره قرآنی ایفای رسالتی دیگر در این حوزه بود.
در فضای دیپلماسی هنر همچنین بنیاد رودکی به مرکز تولیداتی برای ایرانیان مقیم خارج از کشور با مشارکت رایزنی‌های فرهنگی بدل شد؛ قله این تعاملات میزبانی از سفرا و نمایندگان خارجی مقیم ایران در تالار وحدت با همکاری وزارت امور خارجه بود. همچنین زمینه همکاری های دو جانبه با کشورهای مختلف از جمله تاجیکستان، روسیه، عمان، عراق و... فراهم و بسترسازی شد.
در دیگر سو می توان به کارنامه بنیاد رودکی در اکسپو دبی نگریست که به عنوان نماینده وزارت فرهنگ و ارشد اسلامی، دریچه ای برای هنرمندان ایرانی باز کرد و بیش از ۳۰ گروه هنری به واسطه بنیاد رودکی ، ۱۴۰۰ اجرا در اکسپو داشتند که از جمله شاخص ترین اجراها می توان به کنسرت مشترک علیرضا قربانی و عالیم قاسم اف اشاره کرد که خصوصا با توجه به مباحث استراتژیک میان دو کشور و ضرورت توسعه روابط فرهنگی اجرای ویژه ای بود. کنسرت سالار عقیلی در روز ملی ایران در اکسپو و حضور گروه های مختلف موسیقی نواحی به واسطه نقش بنیاد رودکی در اکسپو ممکن شد.
در این دوره چندین پژوهش موثر در حوزه موسیقی و نمایش در بنیاد رودکی کلید خورد و ثمرات آن نیز در حال ورود به بازار نشر هنری است که از آن جمله می توان به انتشار ۶ مجلد نت نوشته های رودکی اشاره کرد. در این هفته و همین تالار میزبان سمینار چیستی ارکستر ملی ایران خواهد بود که ارزش مطالعاتی ویژه ای در حوزه موسیقی ارکسترال ملی دارد.
در حوزه تولید آثار فاخر، سمفونی دفاع مقدس، اثر فاخر استاد چکنواریان در سال ۹۸ عرضه شد و چندین پروژه ویژه نیز برنامه ریزی شد که دو پروژه فاخر نمایشی با محوریت شاهنامه و موضوع مباهله در دست تولید هستند.
در بحث توسعه فضاها، همکاران من با توجه به جایگاه ویژه تالار فرهنگ به عنوان تالار مادر مجموعه وحدت ، تلاش حقوقی خود را به کار بردند تا دیگر بار این مجموعه بتواند در چرخه تولید آثار فاخر هنری قرار گیرد ؛ پیش نویس تفاهم نامه با وزارت اموزش و پرورش جهت الحاق تالار فرهنگ آماده و مذاکرات اولیه انجام شده است؛ این راه به کوشش انجام گرفته باز و انشالله به مقصد خواهد رسید.
معتقدم استاد بهروز غریب‌پور و گروه ممتاز ایشان، سرمایه ای ارزنده برای بنیاد رودکی هستند؛ تلاش کردیم زمینه عرضه بهتر اپراهای عروسکی ، این تلاش ویژه نمایشی استاد غریب پور را فراهم کنیم که بهسازی تالار فردوسی در این راستا در حال اجرا است. همچنین اپرای فاخر دیگری از این گروه با نام اپرای خواجوی کرمانی مراحل تولید خود را پیش می برد و تفاهم نامه ای با استانداری کرمان در این خصوص منعقد شده است.
در بحث حقوقی موضوع شاخص دیگر، پروژه ساماندهی اسناد مالکیت بنیاد رودکی در خصوص برج آزادی واملاک پیرامونی تالار وحدت است که اهمیت ویژه خود را دارد و به صدور سند نیز منجر شده است.
بنیاد رودکی در این دوره و در حد توان حامی گروه های نواحی بود و از جمله در پهنه رودکی میزبان اجراهای این گروه ها؛ برای پهنه رودکی برنامه ریزی ویژه ای نیز در حوزه هنرهای تجسمی انجام و رویداد «سه شنبه های تجسمی» با هدف عرضه مستقیم آثار تجسمی در پهنه رودکی برنامه ریزی شد.
در بحث رفاهی به موضوع قابل توجهی باید اشاره کنم؛ در این دوره موفق شدیم با تخصیص زمینی در یکی از بهترین موقعیت های شهر چدید پرند با ۵۰ درصد ارزش اصلی و پرداخت اقساط پشتوانه ای در حوزه مسکن همکاران فراهم کنیم که این زمین سرمایه‌ای برای همه همکاران بنیاد رودکی خواهد بود.
اجازه بدهید در فرازی دیگر به موضوع مهم و استراتژیک منابع و درآمدهای بنیاد رودکی اشاره کنم.
امیدوارم عملکرد همکارانم در این حوزه نیز گام موثری در خدمتگزاری این حقیر در بنیاد رودکی باشد.
در این دوره با جذب حداکثری منابع، صرفه چویی در هزینه ها از طریق روش هایی پون اصلاح تعرفه ها حامل انرژی، کنترل مصرف و بهینه سازی ها فرآیندهای مالی بنیاد رودکی با تحول همراه بود.
از جمله شاخص تریت اقدامات این دوره می توان به پیگیری بودجه ۴۰۰ میلیارد تومانی در راستای تعمیر و اصلاح سیستم ماشینری تالار وحدت اشاره کرد.
استرداد وجوه قانونی مازاد پرداخت‌شده در سنوات گذشته از دیگر اقداماتی است که به همت همکاران ما محقق شد تا منابع در اختیار بنیاد رودکی افزایش یابد. با انتقال موسسه توسعه هنرهای معاصر به بنیاد رودکی مبلغی در حدود ۱۰۰ میلیارد تومان به دارایی‌های بنیاد رودکی افزوده شد.
از دیگرسو، گزارش‌های مالی از رشد کم‌نظیر اعتبارات تخصیصی در این دوره حکایت دارد؛ به صورتی که سال ۱۳۹۸، ۷۱ درصد و سال ۱۳۹۹، ۱۸۳ درصد و سال ۱۴۰۰، ۹۸ درصد از اعتبارات تخصیصی از محل وزارتخانه محقق شده است.
اعتبارات بنیاد رودکی از این محل در مبلغ ۲۴ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان در سال ۹۸، به ۶۵ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۰ رسید.
همچنین نمودارد درآمدهای اختصاصی حاصل شده نشان می‌دهد در سال‌هایی که بنیاد رودکی درگیر همه‌گیری کرونا بوده، درآمدهای اختصاصی این بنیاد از مبلغ ۹ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان سال ۹۸ به ۱۸ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان در سال ۱۴۰۰ رسیده است. آن هم در دوره‌ای که تالارهای تحت مدیریت به عنوان منابع اصلی درآمدی اجراهای چندانی نداشته‌اند و در واقع موتور اصلی جذب درآمد در سال‌های گذشته خاموش بوده است.
سال ۱۴۰۰ از ۲۰ میلیارد تومان اعتبار مصوب عمرانی، ۱۱۵ درصد اعتبار تخصیص‌شده به دست آمده که موضوعی قابل توجه و خدمتی در راستای توسعه فضاهای فرهنگی بنیاد رودکی است. اعتبارات عمرانی این بنیاد در بازه ۹۸ تا ۱۴۰۰ حدود ۱۲ برابر شده است.
اما نکته‌ای که می‌خواهم در پایان به آن اشاره کنم نقشی بود که این بنیاد در بزرگداشت شهید سرافراز اسلام، سپهبد شهید قاسم سلیمانی ایفا کرد. مفتخرم که اولین جایزه عکس بنیاد رودکی به نام شهید سلیمانی زینت گرفت و کتاب «روایت سرباز» این تلاش را مستند کرد؛ نمایش «سرباز» تولید این بنیاد، امکان بازنمایی جایگاه شهید را در میان افکار عمومی به زبان هنر ممکن کرد و این بخشی از رسالت نا تمام ماست.
آنچه گذشت روایت خدمتگذاری به اصحاب هنر بود؛ از خدای متعال می‌خواهم نگهدار همه ما در راه خدمت باشد و آنچه این کمترین انجام داد به این امید بود که «مقبول طبع مردم صاحب‌نظر شود».
برای برادر متعهدم، آقای مجید زین‌العابدین آرزوی توفیق در ادامه خدمت دارم و صمیمانه از همه همکارانم می‌خواهم که همچون ۳۲ ماه گذشته، یاری‌رسان ایشان باشید؛ به امید خدا.
هر چه گفتیم جز حکایت دوست
در همه عمر از آن پشیمانیم