گروه تجسمی هنرآنلاین: پیروان ادیان الهی در طول قرنها با شمایلنگاری، به تصویر کردن چهرهای روحانی و متعلق به عالم قدس میپرداختند تا در یک جامعه دینی به اشاعه معنویت بپردازند. تاریخ شمایلنگاری مذهبی در ادیان گوناگون فراز و نشیبهای زیادی داشته و بارها در مقاطع مختلف با تحریم مواجه بوده است. در دین اسلام نیز به دلیل سابقه دیرینه اعراب در بتپرستی، منع شمایلنگاری از ابتدا در اسلام وجود داشت.
شمایلنگاری در دوره اسلامی از زمان آل بویه رونق یافت و نمونههایی از آن در کتابهای دینی قابل مشاهده است. این روند در دوره قاجار به اوج خود رسید و تعداد زیادی از شمایل ائمه اطهار به تصویر کشیده شد که برای نصب در اماکن مذهبی مانند امامزادهها، حسینیهها و منازل مورد استفاده قرار میگرفتند.
در میان مضامین مختلف شمایلنگاری بیشترین توجه به چهره امام علی (ع) صورت گرفته است و علاقه ایرانیان به امام اول شیعیان باعث شد تا تصاویر متعددی از چهرهایشان ثبت شود. شمایل حضرت علی (ع) در دیوارنگارههای مختلف دوره قاجار از جمله نقاشی روی گچ، نقاشی پشت شیشه و نقاشی روی کاشی نیز دیده میشود.
اگرچه امروزه شمایلنگاری رونق چندانی ندارد و جزء هنرهای فراموش شده ایرانی محسوب میشود، اما همچنان در آثار عدهای از هنرمندان به شکلهای مختلف و با بیان موضوعاتی مانند جنگهای صدر اسلام یا ضربت خوردن امام علی (ع) تصاویری از امام اول شیعیان دیده میشود.
ابوالحسن صنیع همایون-دوره قاجار- موزه دکتر محمدصادق محفوظی
ابوالحسن غفاری- موزه ملک
اثر محمد حسن افشار- دوره قاجار
اثر علیاشرف والی- موزه آستان قدس رضوی
میرزا باقر صورتگر- موزه ملک