سرویس تجسمی هنرآنلاین: مراسم افتتاحیه نمایشگاه "قلمی چند از گنجینه ملک مدنی" روز یکشنبه ۱ دی‌ماه با حضور علاقه‌مندان هنر خوشنویسی در موزه ملی ایران برگزار شد. در ابتدای این مراسم جبرئیل نوکنده، مدیر موزه ملی ایران گفت: هنر از دیرباز جلوه‌های مخصوص به خود را داشته است و در میان انواع هنرها نگارش و خوشنویسی از مقام ویژه در ایران برخوردار بوده چراکه انتقال مفاهیم کاربردی و مدون را بر عهده داشته است. خوشنویسی، سماع حروف و رقص کلمات در سیاه‌مشق عشق و ازلی و ابدیت است و سایر هنرهای تزئینی را به خدمت خود می‌گیرد تا بهترین جلوه‌های نمایش را در انتقال پیام خود داشته باشد. از همین روست که چشمان تیزبین و عاشق را مجذوب خود می‌سازد تا درصدد گردآوری آثار به‌جا مانده از این میراث بزرگ و فاخر برآیند و در نتیجه آن مجموعه ارزشمندی مانند ملک مدنی شکل می‌گیرد. این آثار نشان می‌دهند مهندس ملک مدنی در تلاش بوده تا با وسواس و دقت نظر گنجینه‌ای از آثار ارزشمند این سرزمین گوهر خاک را جمع‌آوری کند و این نمایشگاه روایتی است بر عمری ممارست بر این عشق.
پس از آن آیدین آغداشلو با ابراز خوشحالی از اینکه فرصتی پیش آمده است تا درباره مجموعه‌داری صحبت کند، گفت: مجموعه‌داری کار دشواری است و اغلب به این فکر کردم که چرا آدم‌ها این کار را می‌کنند. به نظر می‌رسد این کار دلیل اقتصادی دارد اما در واقع این‌طور نیست. وقتی این تمایل و وسوسه به جان کسی می‌افتد متوقف کردن آن دشوار است. انسان با سعی در مجاور شدن با یک شیء با ارزش، ارزش خود را افزون می‌داند، پس به جمع‌آوری آثار هنری با ارزش اقدام می‌کند. کسی که با این آثار مجاور می‌شود عشق آن را می‌برد و در این صورت خرید و فروش به تنهایی برای او اهمیتی ندارد.
آغداشلو ادامه داد: مجموعه‌داری کار خطیری است که ارزش فرهنگی زیادی دارد. حتی موزه‌های بزرگ دنیا از مجموعه‌های خصوصی سر برآورده‌اند و هسته مرکزی آنها حاصل شور و عشق آدمی بوده که سعی کرده ارزش‌ها را کنار هم بگذارد. این مجموعه‌ها در مرحله اول گردآوری، هدف این را نداشتند که در معرض دید عموم قرار بگیرند و در واقع هیچ مجموعه‌داری در ابتدای گردآوری اشیاء کوچک و بزرگ تصوری از مجموعه‌دار شدن یا نمایش دادن این آثار ندارد، اما روزی می‌رسد که او به مجموعه خود نگاه می‌کند و از خود سؤال می‌کند با اینها چه کنم؟ بعد از من این آثار چه می‌شوند؟ بنابراین نتیجه منطقی این است که آثار تبدیل به یک موزه شود و این موضوع تأثیر مهمی در فرهنگ مردم خواهد داشت.
او با بیان اینکه یک مجموعه بیانگر معنای آدمی است که آنها را جمع کرده است و به همین دلیل هیچ‌وقت دو مجموعه شبیه یکدیگر نمی‌شوند، افزود: متاسفانه بارها دیده شده با مجموعه‌دار رفتارهای نامناسب شده و آنها را به کسب منافع مادی متهم می‌کنند. اما باید این را در نظر داشت که مجموعه‌داری سدی در برابر خروج آثار با ارزش از کشور است. بااین‌حال کمتر کسی این معنا را در اندازه واقعی آن می‌شناسد و از آن سپاسگزاری می‌کند.
آغداشلو با اشاره به اینکه هیچ مجموعه‌ای نیست که همه اشیاء آن در سطح عالی باشند گفت: در مجموعه‌ای که به نمایش درآمده است بهترین قطعات خوشنویسی کنار هم قرار گرفته است که بعضی شگفت‌انگیز و عالی‌ترین نمونه حاصل عمر خوشنویس است. نکته دوم تنوع مجموعه است و سیر خوشنویسی ایران به‌ویژه از قرن یازده هجری قمری به بعد در آن دیده می‌شود. دیدن این مجموعه برای من فرصت فوق‌العاده‌ای بود یک بار دیگر تصویر کلی از تاریخ خوشنویسی ایران را مرور کنم.
آغداشلو افزود: تنها کاری که یک ملت با فرهنگ می‌تواند برای مجموعه‌داران با فرهنگ کند این است که فضایی فراهم کند تا مجموعه آنها دیده شود و به آنها بگوید حاصل تلاش طولانی عمر آنها را ارزش می‌گذارد و آن را جایی محفوظ می‌کند. بدترین اتفاقی که برای یک مجموعه‌دار می‌تواند بیفتد این است که مجموعه او پراکنده شود و در این صورت تمام تلاش عمر او به هدر رفته است.
محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی نیز در این مراسم با ابراز خوشحالی از اینکه در نمایشگاه‌های موزه ملی تنوعی به وجود آمده و نمایشگاه‌های مختلفی در آن برگزار می‌شود، افزود: برای ما مهم بود که مجوز مجموعه‌داری به‌صورت رسمی به مجموعه‌داران داده شود. این مسئله از آن‌جهت اهمیت دارد که هم امکان حفاظت و مرمت آثار فراهم می‌شود و هم امکان کارشناسی آثار برای تشخیص اصالت آنها فراهم می‌شود. تعداد زیادی از مجموعه‌های خصوصی در سال‌های اخیر مجوز گرفته و حتی تبدیل به موزه شده‌اند و هم‌اکنون در شهرهای مختلف چند موزه برای آنها وجود دارد.
او ادامه داد: از سوی دیگر ثبت مجموعه‌ها در سامانه جام، باعث می‌شود بتوانیم از آثار حمایت کنیم و درصورتی‌که بخشی از آنها دزدیده و قاچاق شود امکان برگرداندن آنها را داریم. در چند سال اخیر در حوزه استرداد آثار بسیار موفق بودیم و به همین دلیل تلاش می‌کنیم باز هم اعتماد مجموعه‌داران را جلب کرده و آنها را به ثبت مجموعه خود تشویق کنیم.
در این مراسم سید مجتبی حسینی، معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه امروز از دریچه آنچه در مجموعه‌ها مانده است می‌توانیم گذشته خود را ببینیم، گفت: آثاری که از رودخانه مجموعه بودن به دریای موزه بودن تبدیل شدند، توانستند تاریخ و فرهنگ ما را نمایان کنند. اینکه امروز مجموعه‌ای مانند ملک مدنی می‌تواند در معرض دید و داوری قرار بگیرد و مایه گفتگو شود فرصت درخشانی برای علاقه‌مندان فرهنگ و هنر است.
او با اشاره به اینکه گنجینه بزرگی که به دست حافظان و حامیان هنر باقیمانده است باعث شده ما مردم ثروتمندی باشیم، افزود: خالقان، حامیان و حافظان هنر و فرهنگ، سه رکنی هستند که می‌کوشند ضلع چهارم یعنی مردم جامعه را تغذیه کنند. در گذشته در کنار هنرمندان، حامیان زیادی وجود داشتند اما امروزه تعداد حامیان خصوصی فراوان نیست، بلکه بیشتر دستگاه‌های دولتی نقش حامی را دارند. درحالی‌که در کشورهای دیگر نهادهای غیردولتی به جرگه حامیان آثار هنری پیوستند. محافظان آثار نیز مجموعه‌داران آثار هنری هستند که نقش مهمی در گردآوری و انتقال آنها به نسل‌های بعد دارند. اگر این سه ضلع دست‌به‌دست هم دهند فرهنگ و هنر و آینده خوبی خواهد داشت. امیدوارم در این روزگار همه آنها دست‌به‌دست هم دهند تا بتوانند سرمایهای برای فردا فراهم کنند که مانند سرمایهای که از دیروز به دست ما رسیده است مهم و ارزشمند باشد.
در ادامه این مراسم محمدحسن ملک مدنی با بیان اینکه خوشنویسی از ۲۵۰ سال پیش در خانواده او حضور داشته است گفت: می‌دانم کسانی که با حروف سر و کار دارند، سرشار از عشق و محبت هستند و حروف با جان و دل آنها آمیخته می‌شد تا به رشته تحریر در بیاید. این مجموعه نیم قرن است که در معرض دید عموم قرار نگرفته و بعضی از آثارش از یک و نیم قرن پیش دیده نشده است.
ملک مدنی ادامه داد: از نهادهایی مانند شهرداری، وزارت ارشاد و... می‌خواهم که قدر هنرمندان را بدانند. آموزش هنر سرمایه‌گذاری مادی زیادی نمی‌خواهد، تنها کافیست فضایی را فراهم کنید که بچه‌ها بتوانند نقاشی کنند، خط بنویسند و با هنر رشد کنند.
گفتنی است نمایشگاه "قلمی چند از گنجینه ملک مدنی" با حمایت گالری ترانه باران تا 15 دی ماه از ساعت 8 تا 16 در بخش هنر اسلامی موزه ملی ایران برپاست و مجموعه "محمد حسن ملک مدنی" که دارای مجوز از وزارت میراث فرهنگی است با آثاری از میرعماد، میرزا غلامرضا اصفهانی، زین‌العابدین اصفهانی، گلزار، اسماعیل جلایر، ملک محمد قزوینی و... در آن به نمایش درآمده است.