سرویس تجسمی هنرآنلاین: رویداد فرهنگی هنری "آینه‌دار دوران" با تکیه بر آثار ادبی و خلق آثار هنری بر اساس آنها پایه‌ریزی شد. در این رویداد هنرمندان تصویرگر بر اساس متن‌هایی از یک نویسنده به خلق آثار هنری می‌پردازند. با سید عباس دعایی، موسس، طراح و مجری جایزه "آینه‌دار دوران" و موسسه "آینه داران دوران" و امیرعباس فتحعلی، قائم مقام شرکت رز آبی که حامی این جایزه است گفت و گویی درباره روند برگزاری این رویداد و تغییرات آن در دوره جدید داشتیم.
آقای دعایی رویداد "آینه‌دار دوران" از چه زمان و به چه دلیل شکل گرفت؟
"آینه‌دار دوران" لقبی است که برای استاد محمدابراهیم باستانی پاریزی انتخاب شده است و به خاطر علاقه‌ای که به آقای باستانی پاریزی داشتیم در سال 95 به گروه تصویرگری "آمیدا" پیشنهاد داده شد آثار مکتوب ایشان را تصویرگری کنند. برای این کار جلساتی با مرکز کرمان‌شناسی گذاشتیم و با اجازه از خانواده آقای باستانی پاریزی به این نتیجه رسیدیم که هر کسی می‌خواهد با آثار ایشان آشنا شود، ابتدا باید با کرمان آشنا شود. بعد با هماهنگی‌هایی که با مراکز ارگ جدید و استانداری کرمان انجام دادیم پیگیر شدیم که گروه تصویرگری را به کرمان ببریم و آنها را با کرمان و استاد باستانی پاریزی آشنا کنیم تا بتوانند از آثار ایشان تصویرگری مناسبی کنند.
پس از برنامه‌ریزی‌هایی که کردیم حتی در جایزه تاریخ آقای باستانی پاریزی که سال 95 دانشگاه آزاد در کرمان برگزار کرده بود هم حضور پیدا کردیم و سپس گروه تصویرگر ما هر کدام به انتخاب خودشان یکی از کتاب‌های آقای باستانی پاریزی را انتخاب کردند و ما توانستیم حدود 40 اثر هنری از این گروه تهیه کنیم.
از این آثار چه استفاده‌ای شد؟
آثار را اردیبهشت‌ماه سال 95 در قالب یک کتاب با نام "آینه‌دار دوران" چاپ کرده و در کتابخانه ملی رونمایی کردیم. البته با پیشنهاد بنیاد ایران شناسی، این کتاب به صورت دو بخش بود؛ بخش علمی و بخش هنری. در بخش هنری آثار تصویرگری را گذاشتیم و در بخش علمی مطالبی که از پیش در مورد استاد باستانی پاریزی نگاشته شده بود و می‌توانست قابلیت ارائه به مراکزی مثل یونسکو را برای ثبت شخصیت ایشان داشته باشد استفاده کردیم. کتابخانه ملی هم برای بزرگداشت استاد باستانی پاریزی یک مراسم برگزار کرد و این کتاب را جزء انتشارات خود قرار داد. پس از آن آثار به مدت یک هفته در دانشگاه تهران که خانه دیگر استاد شناخته می‌شود به نمایش درآمد. آنجا آقای دکتر حبیب‌الله صادقی که مشاور طرح بودند پیشنهاد به وجود آمدن جایزه‌ای با نام استاد باستانی پاریزی را دادند که این کار به صورت ملی انجام شود و ما هم از این پیشنهاد استقبال کردیم. پس از این داستان، شرکت ملی صنایع مس ایران که مسئولیت‌های فرهنگی نیز دارد، به این نتیجه رسیدند که از یک کار فرهنگی با کیفیت حمایت کنند و چون یکی از بخش‌های این شرکت، مس کرمان است و آقای باستانی پاریزی هم یکی از اعتبارهای شهر کرمان هستند، آنها از این کار حمایت کردند و آثار هنرمندان را خریداری کردند و ما این آثار را از طرف شرکت ملی مس کشور به دانشگاه تهران اهدا کردیم. دانشگاه تهران هم آثار هنرمندان را به باغ موزه نگارستان تحویل داد و قرار شد آثار در آنجا نگه‌داری شود.
ایده اولیه شما چگونه گسترش پیدا کرد و ادامه یافت؟
در ادامه خواستیم از این فرصت استفاده کنیم و پیشنهاد آقای صادقی را به نتیجه برسانیم که یک جایزه به نام آقای باستانی پاریزی شکل بگیرد و مرکزی مثل شرکت ملی صنایع مس ایران بتواند از این کار فرهنگی حمایت کند. در اردیبهشت‌ماه سال 96 دانشگاه تهران یک نمایشگاه از آثار هنرمندان که از سوی این طرح به ایشان اهدا شده بود را برگزار کرد و براساس آن تفاهم‌نامه‌ای بین دانشگاه تهران و مس کرمان نیز امضاء شد که یک جایزه به نام آقای باستانی پاریزی به وجود بیاورند. اما با توجه به اینکه در بخش دولتی تغییر مدیریت‌ها می‌تواند باعث تغییر سیاست و توقف یک رویداد شود، پیشنهاد داده شد که این جایزه به صورت مستقل پیش برود و دانشگاه تهران و مس کرمان فقط از آن حمایت کنند. این پیشنهاد خوبی بود ولی کار را برای ما سخت‌تر می‌کرد.
در ابتدای سال ٩٥ مرحوم افشین یداللهی در مراسمی که در کتابخانه ملی برگزار کرده بودیم شعری برای آقای باستانی پاریزی گفته بودند که آن شعر در کتاب "آینه‌دار دوران" هم آمده بود و زنده‌یاد یداللهی آرزو داشت این شعر با خواننده ای مطرح خوانده شود و به همین خاطر این کار را در اختیار ما قرار داده بودند. ما برای پیش زمینه به وجود آمدن این جایزه، پیگیری کردیم و از طریق معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کار را به بنیاد رودکی ارائه کردیم. از آنجایی که کار سطح بالایی بود، ارکستر ملی نیز پذیرفت که این کار را اجرا کند و بعد موضوع را با استاد شهرام ناظری مطرح کردیم تا خوانندگی کار را برعهده بگیرند و ایشان هم به خاطر بالا بودن سطح کار و به احترام آقای باستانی پاریزی پذیرفتند و این می‌توانست برای آغاز این برنامه شروع خوبی باشد.
در بخش تجسمی این طرح چگونه ادامه پیدا کرد؟
براساس هفت‌گانه آقای باستانی پاریزی و کتاب "از پاریز تا پاریس" ایشان پیشنهاد دادیم که هفت هنرمند علاقه‌مند به استاد باستانی پاریزی را دعوت کنیم و برای شروع این طرح از آنها بخواهیم یک اثر هنری را به این طرح اهدا کنند. این کار را در فرانسه هم پیگیر شدیم و طرح را با آقای کامیاب رایزن فرهنگی ایران در فرانسه مطرح کردیم و البته آقای دکتر ایوبی نیز راهنمای ما بودند. از ایران آقای حبیب‌الله صادقی به خاطر علاقه‌ای که به استاد داشتند و پیشنهاد دهنده این کار بودند، استاد فرشچیان به خاطر دوستی که با آقای باستانی پاریزی داشتند، آقای خسروی که گرافیست کرمانی هستند، استاد کامبیز درم‌بخش به خاطر استفاده آقای باستانی پاریزی از کاریکاتورهای‌شان در کتابی از خود، از جمله هنرمندانی بودند که همراه شدند و در این طرح حضور پیدا کردند. آقای یدالله کابلی نیز یکی از شعرهای استاد را در یک تابلو به ما اهدا کردند. از فرانسه هم آقای علی زنده‌رودی حضور یافتند که قبلاً خبرنگار بودند و به آقای باستانی پاریزی نیز علاقه داشتند. آقای آلن بایاش که یک فرانسوی ایران‌دوست هستند و خانم نوریا گارسیا ماسیپ که در فرانسه سابقه هنر خوشنویسی دارند نیز دعوت کردیم و این‌گونه توانستیم این برنامه را شکل بدهیم.
پس از این برنامه‌ریزی، در دی‌ماه سال 96 مراسمی در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، شکل دادیم که به خاطر بزرگ بودن این مراسم ارکستر ملی هم پذیرفت و اجرایی در کنار رونمایی از کاری که آقای شهرام ناظری با شعر آقای افشین یداللهی خوانده بودند داشتند و مهمانانی نظیر استاد شفیعی کدکنی و آقای الهی قمشه‌ای هم حضور پیدا کردند. بدین صورت دانشکده ادبیات دانشگاه تهران و مس کرمان اولین همکاری خودشان را با طرح "آینه‌دار دوران" انجام دادند و ما سعی کردیم برنامه‌ای در شأن استاد باستانی پاریزی در دانشکده ادبیات شکل بگیرد و همان جا اعلام کردیم براساس توافقی که صورت گرفته است در آینده یک مرکز تولیت این کار را برعهده می‌گیرد و جایزه‌ای به نام "آینه‌دار دوران" برگزار می‌شود.
البته در ابتدای راه، پس از آن برنامه جلساتی با نام "هفت روز با استاد باستانی پاریزی" در دانشکده ادبیات شکل گرفت تا هر هنرمندی که علاقه مند باشد بتواند در کنار هنرمندانی که دعوت کرده بودیم اثر خود را قرار دهد و در کنار ایشان شرکت کند. آن موقع هنوز برنامه‌ای برای جایزه آینه دار دوران، شکل نگرفته بود و عملاً تنها هنرمندان علاقه‌مند به استاد در آن شرکت کردند و آثار خود را به احترام ایشان، اهدا کردند. از جمله استادان طاها بهبهانی، حسین محجوبی، محمدعلی بنی اسدی، رسول مرادی، عطاالله امیدوار و چند هنرمند که در ادامه با شنیدن درباره این برنامه علاقه خودشان را برای حضور اعلام کردند و دعوت ما را پذیرفتند.
سال 97 تصمیم گرفتیم موسسه را شکل بدهیم زیرا هنرمندان آثارشان را اهدا کرده بودند و ما باید برای رونمایی آثار، کاری انجام می‌دادیم و می‌خواستیم این کار را در دی ماه و برای تولد استاد انجام بدهیم. مجتمع مس سرچشمه برای تقدیر از هنرمندان همراه که نامشان را عرض کردم یک برنامه در آذرماه در پاریز و مجتمع مس سرچشمه برگزار کرد و در کنار تقدیر هنرمندان علاقه مند، از همه همراهان طرح نظیر موسسه رز آبی، موزه هنرهای معاصر، موسسه نگارستان اندیشه، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، قدردانی کرد و با ریاست دانشکده ادبیات هم که یکی از مهمان‌های آن برنامه بود تفاهمنامه تکمیلی به وجود آورد که مجتمع مس سرچشمه و دانشگاه تهران در ادامه تفاهمنامه قبلی کار را به موسسه‌ای با نام "آینه‌داران دوران" بسپارند تا این موسسه بتواند جایزه "آینه‌دار دوران"را برگزار کند. دور اول جایزه مختص آقای باستانی پاریزی است و در سال‌های آینده دبیرخانه این جایزه درباره اینکه با کدام اشخاص و کدام کتاب‌ها کار را ادامه بدهد تصمیم می‌گیرد.
دور جدید این جایزه قرار است به شکل گسترده‌تری برگزار شود و عموم هنرمندان تصویرگر امکان شرکت در آن را داشته باشند. درباره این تغییر رویکرد توضیح دهید.
ما توانستیم برای این فراخوان یک سایت به وجود بیاوریم که هم محل ثبت‌نام هنرمندان باشد و هم آثار آقای باستانی پاریزی را در اختیار هنرمندان علاقه‌مند قرار بدهد. لوگوی این رویداد را هم آقای حسن روح‌الامین از شاگردان استاد نجابتی طراحی کردند و سایت طراحی شده به علاوه پوستر فراخوان این جایزه در سالروز تولد استاد باستانی در دی ماه سال ٩٧ همراه با افتتاح نمایشگاهی از آثار اهدا شده به این مجموعه با همکاری باغ موزه نگارستان اندیشه دانشگاه تهران و همراهی معاونت فرهنگی دانشگاه رونمایی شد. ما سعی کردیم کار را به نحو احسنت پیش ببریم و پیگیری کردیم که این کار به تمام مراکز تصویرگر و هنری ارائه شود تا همه علاقهمندان بتوانند در آن شرکت کنند.
این رویداد قصد دارد از دید هنر و هنرمند، مردمی که با آثار فرهیختگان کشور آشنا نیستند را با این افراد و آثارشان آشنا کند و چون آقای باستانی پاریزی به قلم داستان‌گونه خودشان و شیرین بیان کردن تاریخ معروف هستند به نظرمان آمد که می‌تواند نتیجه خوبی برای کار تصویرگران جهت شروع این مسیر به همراه داشته باشد. قصدمان این است که دی ماه امسال جوایزی را که مشخص کرده همراه قدردانی از کارهای برتر ارائه کنیم. از آنجایی که ما در طرح آقای باستانی پاریزی همراهانی مثل موسسه توریستی رز آبی و مس کرمان را داریم، آنها پیشنهادی برای نمایش این آثار در پاریس دادند و ما قصد داریم پس از نمایش آثار در دی‌ماه بتوانیم آنها را با توجه به کتاب از پاریز تا پاریس استاد باستانی، در شهر پاریس هم به نمایش بگذاریم. برنامه‌های جانبی هم در نظر گرفته‌ایم و از استاد کیهان کلهر خواهش کردیم در آن برنامه اجرایی داشته باشند.
برنامه نمایش آثار در پاریس را به دلیل نیاز به هماهنگی‌های لازم از حالا برنامه‌ریزی کردیم و این کار همزمان با روز خواجوی کرمانی در پاریس قرار است صورت پذیرد. موسسه رز آبی از ابتدا ما را همراهی کرد که امکان برگزاری این رویداد را پیدا کردیم. البته با رایزنی فرهنگی ایران در فرانسه هم صحبت کرده‌ایم ولی از آنجایی که نمی‌خواهیم کارهای ما به کارهای دولتی ربط پیدا کند که با تغییر تصمیم‌گیرنده‌ها کار از بین برود، سعی کردیم برنامه‌ها را جدا از مراکز دولتی پیش ببریم. البته موزه هنرهای معاصر نیز امکان معرفی هنرمند به فرانسه را می‌توانند فراهم کنند و سه نفر از هنرمندان برگزیده با نظر ایشان به شهرک بین‌المللی هنر سیته فرانسه معرفی می‌شوند. امکان حضور هنرمندان و علاقهمندان در نمایشگاه آینه‌دار دوران پاریس نیز با همراهی موسسه توریستی رز آبی فراهم می‌شود.
وقتی چنین برنامه‌ای این‌قدر گسترده شده است، بخش انتخاب آثار و داوری آن اهمیت زیادی پیدا می‌کند. برای آن بخش چه تدابیری اندیشده شده است؟
ما این بخش تخصصی را به افراد متخصص سپرده‌ایم. با بسیاری از اساتید از جمله استاد علی اکبر صادقی صحبت کرده‌ایم و برخی از اساتید دیگر نگران به وجود آمدن بعضی حاشیه‌ها بودند ولی با محبتی که داشتند همراهی ما را پذیرفتند و ما نیز درباره هدف خود از برگزاری این جایزه اطمینان دادیم. هم در بخش ادبیات و هم در بخش تصویرگری اساتید با تجربه قبول کردند با ما همراه باشند و در انتخاب آثار برتر، موسسه آینه داران دوران را یاری کنند. البته خانم دکتر خلعت‌بری یکی از مشاورین خوب ما هستند که در حوزه تصویرگری سابقه دریافت جایزه‌های بسیار زیادی در سطح بین‌الملل دارند. ما از اساتید دیگری هم راهنمایی خواستیم و برنامه‌ریزی داریم که از آنها هم استفاده کنیم.
آثار برگزیده را در دی ماه و سالروز تولد استاد باستانی پاریزی معرفی می‌کنیم، ولی می‌خواهیم با همراهی مرکز توسعه هنرهای تجسمی بتوانیم قبل از این برنامه، نمایشگاهی از آثار را در خانه هنرمندان برگزار کنیم و سپس برنامه‌های دیگر را ادامه دهیم. قصدمان از انتشار کتاب آینه‌دار دوران نیز ارائه تحلیلی از آثار و هنرمندان در بخش هنری و توضیحی در مورد آثار استاد باستانی پاریزی در بخش علمی آن است تا بتوانیم به اهدافی که بیان شد برسیم.
آیا برای دوره‌های آینده هم قرار است فقط چهره‌های ادبی به عنوان موضوع آثار انتخاب شوند؟
در مورد این مسئله دبیرخانه تصمیم می‌گیرد و ما فقط به‌عنوان اجراکننده طرح‌ها و برنامه‌ها هستیم. دبیرخانه برای سال بعد اعلام خواهد کرد که آثار حول محور چه شخصی خواهد بود. فعلاً برنامه جایزه "آینه‌دار دوران" برای نخستین فراخوانش در مورد تصویرگری آثار آقای باستانی پاریزی است.
فراخوان این جایزه در چه آدرسی منتشر شده است؟
سایت www.aynehdaran.com جهت ثبت نام افراد و آشنایی با آثار آقای باستانی پاریزی راه‌اندازی شده است و مهلت ارسال آثار تا آخرین ساعت اداری روز دوشنبه ٢٩ مهرماه ١٣٩٨ است. باغ موزه نگارستان نیز همراه فراخوان است. دانشکده ادبیات هم مرکز همایش‌های بین‌المللی خودش را به‌عنوان دبیرخانه قرار داده است. هنرمندان برای ارسال آثارشان باید به دفتر آینه‌دار دوران که در سایت آورده شده است مراجعه کنند و اصل کار را ارائه بدهند.
آقای فتحعلی کمی درباه فعالیت‌های موسسه رز آبی توضیح دهید و بفرمایید چطور شد وارد پروژه "آینه‌دار دوران" شدید؟
من امیرعباس فتحعلی قائم مقام شرکت رز آبی هستم. شرکت رز آبی حدود 15 سال است که تأسیس شده و مراحل رشد را پله پله طی کرده است. فعالیت خود را ابتدا با تورهای ورودی و خروجی شروع کردیم و به مرور این مراحل را توسعه دادیم. در حال حاضر ما از بسیاری از کشورهای اروپایی ورودی داریم و تقریباً با بیشتر هتل‌ها و شرکت‌های حمل و نقل قرارداد داریم. بسیاری از مقاصدی که ما در تورهای خارجی اجرا کردیم اولین بار بود که در کشور اجرا می‌شد. در صنف خودمان خوش‌نام هستیم و همیشه سعی کرده‌ایم بیش از تعهداتی که نسبت به مسافر داریم را انجام بدهیم. با توجه به اینکه آقای امید محمد علیخان مدیر موسسه شخصاً به مسائل فرهنگی علاقه زیادی دارند، ما حامی رویدادهای مختلف هستیم و چون در کشورهای مختلف نمایندگی داریم می‌توانیم در بخش بین‌المللی نیز حامی رویدادها باشیم. یک بخش از کاری که می‌کنیم برگزاری نمایشگاه‌ها و کنفرانس‌های علمی و پزشکی مختلف است. کار ما در بخش اجرایی است و در رویدادهای هنری نیز امکان برگزاری رویدادها را داریم. این تصمیم آقای علیخان بوده که با توجه به جدیت این برنامه بتواند بخش بین‌الملل آن را با امکانی که وجود دارد حمایت کند و امیدواریم به نحو مطلوبی بتواند در کنار این برنامه قرار بگیرد.