سرویس تجسمی هنرآنلاین، هوای آفتابی اوایل نوروز تهران، ظرف دو ساعتی که از پایتخت خارج شده بودیم، جای خود را به هوای بارانی مازندران داد . آن صبح بارانی در مسیر حرکت به سوی ایزد شهر در شمال ایران بودیم. ایزد شهر یا همان "ایزده "، منطقهای است بین محمودآباد و نور که پیش از انقلاب مرکز تفریحی کارکنان شرکت نفت بوده است. این روزها اما نام ایزد شهر با هنر گره خورده است. اگر گذرتان به این شهر ساحلی بیافتد با بنایی مواجه خواهید شد که شبیه هرم شیشهای موزه لوور است. علی توسلی یکی از متخصصان شرکت نفت در این محل در زمینی به مساحت سه هزار و دویست متر یکی از بزرگترین و مجهزترین موزههای ایران را با هزینه شخصی خود ساخته است. توسلی از سالهای ۱۳۵۱ به عنوان خریدار در بازار هنر ایران حضوری فعال داشته است. گردآوری ۶۰۰ اثر هنر معاصر ایران از هنرمندان اغلب زنده و فعال نتیجه سالها بررسی و علاقهی او به هنر است.
روزی که به موزه رسیدیم مصادف بود با دوازدهمین روز بهار و موزه گالری "دیدی" از دو هفته قبلتر میزبان نمایشگاهی از آثار بهرام دبیری، محمود زندهرودی (زنده) و عینالدین صادق زاده شده بود. به گفته فاطمه حسینی از کارشناسان موزه، طی ایام نوروز قریب به بیست هزار نفر از این مجموعه و آثار موجود در آن دیدن کردهاند. موزه گالری دیدی شامل دو بخش است؛ یک بخش همیشگی موزه که آثار مجموعه مهندس توسلی به شکل دائمی روی دیوار و در معرض دید بازدیدکنندگان است و البته گاه به گاه اثری برداشته میشود و اثری دیگر جایگزین آن میشود. این بخش اثری برای فروش ندارد. در بخش دیگر که البته چندان هم از بخش موزهای منفک نیست، نمایشگاههای گروهی یا انفرادی برگزار میشود. در نمایشگاه جدید بهرام دبیری 12 کلاژ خود را که بر مبنای پاساژبندی مینیاتور اجرا شده به نمایش گذاشته بود و محمود زندهرودی (زنده) هنرمند ایرانی مقیم فرانسه هم دوازده جامه حرز با عنوان کلی "لباس طلسم شکن" در معرض دید علاقهمندان هنر قرار داده بود؛ آثاری که هر یک گوشهای از زیبایی هنر نقاشی و خط نگاری را به تصویر میکشید. در کنار زندهرودی و دبیری، عینالدین صادقزاده هنرمند صاحب سبک خوشنویسی و نقاشیخط هم در این نمایشگاه ده اثر از آثار جدید خود را روی دیوار برده بود.
با علی توسلی، بنیانگذار موزه گالری "دیدی" درباره فعالیت این موزه گالری گپی کوتاه زدیم. این مجموعهدار به ما گفت: نوروز امسال اولین عید موزه گالری "دیدی" بعد از راهاندازی رسمی آن در سال 96 بود. پارسال افراد کمتری این موزه را میشناختند ولی الان به جرأت میتوانم بگویم که کمتر دوستدار هنر است که آن را نشناسد.
مدیر موزه گالری "دیدی" همان طور که تابلوها و مجسمهها را نشانمان میداد در توضیح برنامههای اجرا شده در این موزه گالری اضافه کرد: ما تا حالا دو ورک شاپ و دو نمایشگاه فروش آثار در این موزه گالری برگزار کردهایم که بخشی از هنرمندان شرکتکننده در این رویدادها از شهرهای اطراف و خصوصاً استان مازندران بودند. در دیماه 96 که ماه کم بازدیدی محسوب میشود، حدود 2500 نفر فقط از موزه دیدن کردهاند. با این که این موزه گالری هنوز کامل نشده، اما به طور میانگین روزانه صد نفر از آن دیدن میکنند. از آنجا که این موزه توسط بخش خصوصی و بدون دخالت دولت ساخته شده، در دو سال اول در پی آن است تا فقط هزینههای روزانهاش را تأمین کند. این مجتمع یک محیط لوکس است که دارای قسمت خرید، کافی شاپ دلپذیر و زیبا و رستوران با چشم انداز بسیار عالی و زیبا است و طبقه تحصیلکرده و جوان و هنرمند مخاطب اصلی آن هستند؛ هر چند عموم مردم هم از آثار دیدن میکنند و اغلب خوششان آمده است.
یکی از ویژگیهای این موزه گالری، چیدمان خاص آثار در آن است؛ چیزی که در درجه اول ممکن است به تشتت و درهم برهم بودن کارها و حتی کمبود سلیقه تعبیر شود؛ با این حال توسلی درباره این چیدمان خاص میگوید: نحوه چیدمان آثار در این موزه گالری، یونیک و مختص همین فضا است. کارها را به عمد در هم چیدهایم و نیامدهایم برای مثال کار محمد احصایی را که نقاشیخط است از کار مثلاً حجت شکیبا یا آیدین آغداشلو تفکیک کنیم. از سوی دیگر من پافشاری دارم بر این که کار هنرمندان جوان را کنار کار هنرمندان شاخص و پیشکسوت بگذارم. از نظر من این کار ایرادی ندارد. مثلاً اثری از بهرام دبیری را کنار کار یک هنرمند بیست ساله میگذارم. برای این کار دلیل دارم؛ چرا که با این کار هنرمند جوان به ادامه کار تشویق میشود و همین امر انگیزهای برای او میشود تا با توان مضاعف به کارش ادامه دهد. شما تصور کنید کار هنرمندی که اصلاً برای شما شناخته شده نیست کنار تابلویی از ناصر اویسی، هوشنگ پزشکنیا یا سهراب سپهری گذاشته شود. ممکن است این هنرمند 21 یا 22 سال بیشتر نداشته باشد اما اثرش کنار یک هنرمند شناخته شده و شاخص قرار میگیرد. از رهگذر همجواری اثر هنرمند جوان و هنرمند شاخص، کار آنها مقایسه میشود و چه بسا کار هنرمند شاخص تحتالشعاع اثر هنرمند جوان قرار بگیرد.
یکی از ویژگیهای موزه گالری "دیدی" که آن را از سایر گالریها و موزهها متمایز میکند دریافت کمیسیون پایین از هنرمند است. بنیانگذار موزه گالری "دیدی" در توضیح این ایده و انگیزه خود از این کار، میگوید: کمیسیونی که ما از هنرمند بابت نمایشگاهش دریافت میکنیم، بسیار پایینتر از کمیسیونی است که گالریها در تهران از هنرمند میگیرند. این کمیسیون حداکثر حدود پنج تا پانزده درصد و در بسیاری موارد حتی پایینتر از آن است؛ در حالی که در تهران اغلب گالریها چهل و گاه پنجاه درصد کمیسیون از هنرمندان دریافت میکنند.
این مجموعهدار ضمن انتقاد از برخی گالریدارهای تهران افزود: باید بگویم که بازار هنر ایران تقریباً حالت سکون به خود گرفته و دلیل اصلی آن قیمتهای بعضاً کاذبی است که روی آثار هنری گذاشتهاند. به نظر من یکی از مقصرین رکود در بازار هنر، گالریداران هستند. برخی گالریداران به جای آن که نقشی در شناساندن هنر داشته باشند در جهت منافع مالی حرکت میکنند. برخی گالری داران هم در میزان کمیسیون گرفتن و هم در قیمت گذاری اثر هنرمند منطقی و معقول عمل نمیکنند که این مسئله هم باعث رکود در بازار میشود و هم این که توقع و توهم کاذب در هنرمند ایجاد میکند.
بنیانگذار موزه گالری دیدی در پایان به سهم موزه گالری "دیدی" در بهبود وضعیت هنر و بازار آن اشاره کرد و گفت: مجموعه ما آن ایدههایی را که در ذهن داشتهام نه با سرعتی که مردم انتظار دارند، بلکه با سرعتی که خودم پیش بینی کرده بودم اجرا میکند؛ منتها زمان میبرد. ما در نوروز 97 برای اولین بار آثار محمود زندهرودی را در کنار آثار جدید بهرام دبیری و عینالدین صادقزاده به نمایش گذاشتیم. قیمتگذاری آثار این سه هنرمند معقول و منطقی بود و ما هم هیچ کمیسیونی از این هنرمندان نگرفتیم. ما روند برپایی نمایشگاهها را بر پایه اصل "دوری از قیمتگذاریهای کاذب " ادامه خواهیم داد.
ساعتی از بازدید ما از موزه میگذرد و رفته رفته به تعداد کسانی که برای دیدن این موزه و آثارش به ایزد شهر آمدهاند اضافه میشود. در بین آنها هنرمندان ساکن شهرهای دیگر خصوصاً تهران هم دیده میشود. شماری از بازدیدکنندگان هم اقشار عادی جامعه هستند که تصمیم گرفتهاند در مدت اقامتشان در شمال، در کنار رفتن به ساحل دریا، سری هم به موزه دیدی بزنند و آثار هنری تماشا کنند. موزه گالری "دیدی"، هم مرکز خرید دارد، هم کافیشاپ، هم رستوران، هم خانه کتاب و هم سالن آمفیتئاتر برای سخنرانیها و سمینارها. منظر این بنا از چهار طرف جنگل است و دریا و کوه و شالیزار؛ بنابراین آنهایی که برای دیدن آثار به موزه میآیند میتوانند دمی در فضاهای استراحت آن آسوده باشند و برای دیدن باقی آثار که تعداشان کم هم نیست تجدید قوا کنند. آنهایی که علاقهمند به دیدن این مجموعه هستند میتوانند هر روز از ساعت ١٠ صبح تا ١١ شب از نمایشگاه و آثار موزه گالری و سایر بخشهای آن واقع در کیلومتر ٩ جاده محمودآباد- نور، ایزدشهر دیدن کنند.