سرویس تجسمی هنرآنلاین: ویژه برنامه معرفی ترجمه دیوان حافظ به زبان صربی و تجلیل از استاد محمود فرشچیان و محمود شالویی شامگاه چهارشنبه 26 شهریورماه با حضور جمع کثیری از هنرمندان، سفرا، مقامات دیپلماتیک و مدیران هنری و فرهنگی کشور در باغ موزه ایرانی برگزار شد.
آقای فرشچیان از انتشار آثارشان در صربستان نگران بودند
محمود شالویی سفیر سابق ایران در بالکان و رییس اسبق مرکز هنرهای تجسمی وزارت ارشاد در ابتدای این مراسم به معرفی چگونگی ورود زبان فارسی به منطقه بالکان پرداخت و گفت: زمانی که من به صربستان وارد شدم، یوگسلاوی متشکل از شش کشور بود. من رایزنی فرهنگی سه کشور، مقدونیه، مونته نگرو و صربستان را به عهده داشتم و از همان زمان متوجه شدم که چه علاقه شدیدی نسبت به زبان و ادبیات فارسی در این کشورها وجود دارد و جای آن دارد که ما از این فرصت استفاده کنیم.
او ادامه داد: در آن زمان مدت 23 سال بود که رشته فیلولوژی در دانشگاه بلگراد و در شهر سارایوو، کلاس‌هایی برای زبان و ادبیات فارسی برگزار می‌کرد اما ما کرسی زبان فارسی در این کشورها نداشتیم.
شالویی گفت: علاقه مردم این مرز و بوم به زبان فارسی ما را مجاب کرد تا آثار ادیبان بزرگ ایران را برگردان کنیم. در ابتدا ما خیام را انتخاب کردیم تا باب این آشنایی باشد. بعد از این متوجه شدیم که از بیشتر شاعران متونی در این کشور ترجمه شده است الا حافظ. البته در سارایوو ترجمه‌ای وجود داشت که چندان راضی کننده نبود.
رایزن سابق فرهنگی ایران در شبه جزیره بالکان گفت: ما بعد از این تصمیم گرفتیم کلاس‌های متعدد حافظ‌شناسی برپا کنیم. زمانی که این کلاس‌ها وجهی افزون به خود گرفت با نگاهی کلان دوره زبان و ادبیات فارسی را در دانشگاه فلسفه "نوویسا" قطعی کردیم. سپس دانشگاه تربیت معلم صربستان، دانشگاه "اوژیتسه" و بعدتر 6 دانشگاه دیگر میزبان دوره‌های ما بودند.
او اظهار داشت: زبان فارسی بعد از این به دبیرستان‌های صربستان راه پیدا کرد و اولین دوره در دبیرستان که متعلق به وزیر فرهنگ فعلی این کشور هست، برگزار شد. ما به مسئولان و بخصوص به همین آقای بروشکوویچ گفتیم که چون شما زبان سومی را به صورت اختیاری در دبیرستان‌هایتان قرار می‌دهید چرا این فرصت در اختیار زبان فارسی نباشد. آن‌ها گفتند که شما سر فصل‌هایی را تعیین کنید و ما در زمینه مثنوی و حافظ زبان فارسی را به عنوان یکی از 8 زبان اختیاری به دبیرستان‌های صربستان بردیم.
شالویی گفت: این مسئله منجر به آن شد تا من به یک چاپ قابل قبول از اشعار ایرانی و بخصوص دیوان حافظ فکر کنم. بعد از آن هر هفته با آقای فرشچیان تماس می‌گرفتم و از ایشان درخواست کمک می‌کردم. بعد از این ایشان تصمیم گرفتند 30 اثر خود را برای انتشار به من واگذار کنند. البته ایشان قدری نگران بودند که چاپخانه‌های صربستان به دلیل عدم آشنایی با نگارگری ایرانی نتوانند به خوبی از عهده چاپ این آثار بر بیایند اما با نظارت ایشان و با همکاری نشر فرهنگ و هنر گویا و یساولی این کتاب به سرانجام رسید.
او گفت: جدا از اهمیتی که این کتاب برای رایزنی فرهنگی ما داشت مهم‌ترین نتیجه این اقدامات افزون شدن جمعیت علاقمندان به زبان فارسی بود. روزی که من وارد این سرزمین شدم 43 نفر در رشته ادبیات فارسی تحصیل می‌کردند و در زمان بازگشت این عدد به هزار نفر رسید.
نگاه حافظ ماهیت صلح دارد
در ادامه این مراسم محمدمهدی احمدی مدیرکل دفتر هماهنگی امور استان‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که به نیابت از وزیر ارشاد در این مراسم حاضر شده بود، گفت: من بنا بر مناسبتی در دوره‌ای خاص در خارج از ایران مشغول به انجام وظیفه بودم و نکته‌ای که متوجه شدم، آن است که به دلیل فرهنگ غنی که از فطرت ما بر می‌آید خارجیان نسبت به فرهنگ ما علاقه‌ای قلبی پیدا می‌کنند و می‌خواهند که شکلی از این فرهنگ را در منطقه خودشان و برای نسل خودشان احیا کنند.
او ادامه داد: وقتی مردم جهان مفاخر ما را بشناسند از شناخت مفاخر و پیشینه فرهنگی ما به اصالت فرهنگی ما پی خواهند برد و یکی از ویژگی‌های مهم حافظ که هم‌خوانی با عصر حاضر دارد آن‌جاست که او در عصری آشفته نگاهی آرام به مسائل و حیات بشری داشت.
این مدیر فرهنگی گفت: نگاه حافظ نگاه مدارا و تجدید حیات بود. نگاه حافظ ماهیتی صلح دارد و او قائل به نوعی تفکر مبتنی بر آرامش است. این نگاه می واند در شکل‌گیری سبک زندگی انسان‌ها تاثیرگذار باشد و در جهانی که امروز درگیر آشفتگی است نه تنها امتیازی برای ما بلکه می‌تواند مبلغ سبک زندگی ما در نقاط مختلف جهان باشد. از این منظر اقدام جناب شالویی در چاپ این دیوان می‌تواند نمونه صحیح باقیات و صالحات باشد.
حافظ شاعر بسیار مهمی برای صربستانی‌هاست
دراگان تودوروویچ سفیر جدید صربستان در ایران نیز برای لحظاتی پشت تریبون آمد و به زبان فارسی گفت: من در دوران دانشجویی، زبان و ادبیات فارسی خواندم زیرا که به آن علاقمند بودم. اما متاسفانه به دلیل مشاغل متعدد کم کم از خواندن مداوم این زبان باز ماندم و امروز فراموشم شده است.
او گفت: من دو ماه است که به ایران آمده‌ام و در راه تجدید زبان خود هستم و باید بگویم فرهنگ برای ایجاد روابط دوستانه میان دو کشور اهمیت دارد. خوشحالم که امروز درباره حافظ صحبت می‌کنم.
سفیر صربستان گفت: حافظ شاعر بسیار مهمی برای مردم صربستان است و کتاب‌های فراوانی به زبان صربی پیرامون شعر حافظ نوشته شده است. اما این اثر که ترجمه و توضیحی دقیق از حافظ است اهمیت ویژه‌ای برای ما دارد و من خوشحالم که امروز در این باغ زیبا در کنار شما این کتاب را می‌بینم.
فرهنگ را باید مبادله کرد
محمود صلاحی رئیس سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران نیز در ادامه این مراسم گفت: ما باید فرهنگ‌هایمان را مبادله کنیم. در واقع اینجا موضوع اقتصاد نیست که چیزی معامله شود. مبادله فرهنگی امری دو طرفه است اگر ما شکسپیر را می‌شناسیم شما هم حافظ، مولانا، خیام و ... را بشناسید.
او ادامه داد: بشریت می‌تواند بر پایه‌های فرهنگ و هویت موفق در هر بخشی از جهان تمدنی نو بپا کند. ما خوشحالیم که در این سی سال توانستیم برای دانشجویان صرب حافظ را زنده کنیم و در این باره باید شعری از ابوسعید را بخوانم که می‌گوید: "یک شکر تو از هزار نتوانم کرد"
در ادامه این مراسم با حضور جمعی از اساتید و مدیران همچون محمد سلحشور، عباس جمال‌پور، حسین محجوبی، جلیل رسولی، سفیران بوسنی و صربستان، محمد مهدی احمدی و محمود صلاحی از استاد محمود فرشچیان تجلیل و از کتاب این هنرمند نیز رونمایی شد.
فرشچیان نیز در سخنان کوتاهی گفت: من کاری نکردم که شایسته این باشم تا در این مکان از من تجلیل به عمل بیاید و زحمات این کتاب همه بر عهده جناب شالویی بود.
در این مراسم شروین مهاجر نوازنده برجسته کشور به اجرای قطعات بداهه‌نوازی کمانچه پرداخت.
در این مراسم که اجرای آن را اسماعیل آذر بر عهده داشت هنرمندانی چون ایران درودی، محمد سلحشور، حسین محجوبی، رضا بانگیز، اسماعیل عباسی، مجتبی آقایی، علی شیرازی، سهراب هادی و مدیرانی چون محمدحسین احمدی مدیرکل اسبق دفتر موسیقی وزارت ارشاد، مهدی افضلی رئیس موسسه توسعه هنرهای معاصر، مجید ملانوروزی مدیر کل دفتر هنرهای تجسمی ارشاد، سفیر سابق ایران در صربستان، دراگان تو دو روویچ سفیر صربستان در ایران، سفیر بوسنی و هرزگوین و تنی چند از مسئولان رسمی کشور حضور داشتند.
ترجمه دیوان حافظ به زبان صربی با ترجمه اسلوبودان جوروویچ پیش از این در کتابخانه ملی صربستان رونمایی شده است. انتشار تصاویر متعدد و متناوبی از آثار نگارگری محمود فرشچیان در لابه لای غزلیات، ترجمه اشعار به نظم سلیس و شرح مبسوط غزلیات و توضیح اشعار و ابیات دشوار به قلم محمود شالویی؛ از مشخصه‌های دیوان نفیس حافظ به زبان صربی است. آثار نگارگری محمود فرشچیان نیز زینت‌بخش این کتاب نفیس است.