سرویس تجسمی هنرآنلاین: مراسم بازدید شهردار تهران از روند مرمت و بازسازی خانه اتحادیه و موزه مشاهیر ایران عصر روز سه شنبه 31 مرداد ماه در محل خانه اتحادیه برگزار شد.
در این مراسم که محمد باقر قالیباف، عیسی علیزاده، محمود صلاحی، احمد مسجد جامعی، مجید رجبی‌معمار، محمد سریر، وحید ملک، بهروز دارش، حمید شانس، سید مجتبی موسوی، کیانوش غریب پور، مرضیه برومند، مجید میرفخرایی، طاهر شیخ‌الحکمایی و .. حضور داشتند؛ گزارش‌هایی از مراحل متعدد و روند بازسازی برخی اماکن تاریخی به خصوص در منطقه 12 تهران روایت شد.
محافظت از میراث فرهنگی وظیفه شهرداری نیست
عیسی علیزاده رئیس سازمان زیباسازی شهر تهران در ابتدای این مراسم گفت: یکی از مسائل مهمی که در ده سال گذشته به آن پرداختیم بحث مرمت و بازسازی میراث فرهنگی در شهر تهران بود که از جهات مختلفی در برنامه‌های ما قرار گرفت.
او ادامه داد: ما در سه حوزه مرمت شهری را صورت دادیم. در وهله اول یک سری اقداماتی بود که تنها به حوزه مرمت مربوط می‌شد. از طرفی ما به نهادهایی که بناهایی را در اختیار داشتند و این بناها در شرف تخریب بود نیز خدماتی را ارائه کردیم. این مسئله در حالی رخ می‌دهد که محافظت از میراث فرهنگی وظیفه شهرداری نیست اما بیانیه ماموریت ارتقای کیفیت سیمای شهری را به گونه‌ای تنظیم کرده‌ایم که بر اساس آن بتوانیم این بناها را هم بازسازی کنیم.
رئیس سازمان زیباسازی گفت: اما در مرحله سوم برخی ساختمان‌ها نیاز به تملک، مرمت و سپس تغییر کاربری داشتند که خانه اتحادیه نیز در این دسته قرار می‌گیرد و در این سال‌ها اتفاق‌های گسترده‌ای در این حوزه رخ داده است.
علیزاده گفت: در حوزه تملک ما از سال 85 بناهای متعددی چون عمارت عین‌الدوله، عمارت ارباب هرمز، خانه فولادوند، خانه رومی، خانه مینایی و چند خانه دیگر مثل همین خانه اتحادیه را با کسب رضایت مالکانش خریده و بازسازی کردیم و با تغییر کاربری در اختیار برخی نهادها و انجمن‌ها قرار داده‌ایم. امروز این عمارت‌ها به موزه گرافیک ایران، موزه خوشنویسی، موزه برق و غیره تبدیل شده و برای بخش اعظمی از این خانه‌ها که از تخریب‌شان جلوگیری شده است هم با تصمیم شورای فرهنگی کاربری مناسبی در نظر گرفته می‌شود.
او گفت: ما در این مدت بیشترین تمرکز خود را بر محدود میدان و خیابان امام خمینی و هم چنین لاله‌زار گذاشتیم. مرمت سردر باغ ملی، میدان مشق و ارتقاء کیفی خیابان کوشک مصری یکی از مهم‌ترین برنامه‌های ما در این سال‌ها بود که با موفقیت انجام شد. موزه علی اکبر صنعتی که به یک مخروبه بدل شده بود در بخش بنا صد در صد مرمت شد و در حال حاضر مجسمه‌های آن در حال قالب‌گیری و مرمت هستند.
رئیس سازمان زیباسازی گفت: در سه سال گذشته مرمت و بازسازی کتابخانه و مجموعه باغ نگارستان و تبدیل آن به موزه مکتب کمال‌الملک یک اتفاق بزرگ است. مرمت سر در دارالفنون و زیباسازی خیابان ناصرخسرو، انقلاب، بازار تاریخی تجریش، خیابان صف، محله جماران، محور انقلاب به ولیعصر، میدان راه آهن بخشی از اقدامات زیباسازی در حوزه مرمت و حذف زوائد بصری در حوزه شهری بود.
تملک خانه اتحادیه خود به تنهایی یک اتفاق بزرگ بود
علیزاده در ادامه به چگونگی تملک خانه اتحادیه اشاره کرد و گفت: تملک خانه اتحادیه خود به تنهایی یک اتفاق بزرگ بود. این خانه از سال هفتاد مورد توجه قرار گرفت. زمانی که شهرداری برای خرید این بنا اقدام کرد با 150 مالکی که ورثه آن بودند مواجه شد. ما مجبور بودیم به این ورثه اطمینان بدهیم که قصد تخریب این خانه را نداریم و تا مدت‌ها در سالن کنفرانس سازمان جلساتی را با این ورثه برگزار کردیم تا این که سند این خانه در اختیار دادگستری قرار گرفت و ما پول را به حساب دادگستری واریز کردیم و این خانه به تملک سازمان در آمد.
او اظهار داشت: ما در بخش مرمت با دشواری‌های بسیاری همراه بودیم چرا که می‌خواستیم بنا به حالت اولیه خود برگردد. ما ظرف یک سال و نیم فقط خاکروبه‌ها را از این محل خارج کردیم. توجه به اصل بنا، مقاوم‌سازی، و هم‌خوانی متریال از مسائلی بود که ما در مرمت به آن توجه داشتیم. از سویی ما هر چیزی که در این خانه کشف می‌شد را نگهداری و آرشیو کردیم و در هر قسمتی باب جدید برای ما باز می‌شد.
رئیس سازمان زیباسازی گفت: فاز یک مرمت این بنا صورت گرفته است و تا پایان شهریور ما کار این فاز به پایان رسد و فاز دوم این خانه که مربوط به ساخت آمفی تئاتر، رستوران و چیزهای دیگر است در سه بلوک A ،B ، C طی دو سال آینده به اتمام می‌رسد.
وی در مورد چگونگی شکل‌گیری موزه مشاهیر گفت: بعد از آغاز مرمت بنا ایده موزه مشاهیر مطرح شد. ما با گروه مجسمه‌ساز پروژه، برای ساخت مجسمه‌هایی از مشاهیر کشور توافق کردیم که این پروژه در حال انجام است و ما مجسمه را طی سه سال برای این موزه خلق کردیم. در این سه سال آقای میرفخرایی هم مسئولیت ساخت دکور برای موزه را به عهده گرفتند و ما با مشاوره‌های ایشان توانستیم از فناوری‌های نوین در حوزه صوت و تصویر در کنار این مجسمه‌ها بهره ببریم.
در ادامه این مراسم فیلمی درباره تاریخچه لاله‌زار و خانه اتحادیه برای حاضران پخش شد.
سپس رجبعلی خسروآبادی مدیرکل سازمان میراث فرهنگی تهران گفت: زمانی که من وارد میراث شدم نوعی تغافل میان شهرداری و میراث فرهنگی وجود داشت. ما تلاش کردیم که نگاه‌ها میان میراث و شهرداری به جنسی از تعامل برسد و محصول آن را امروز مشاهده می‌کنید.
او ادامه داد: این تعامل البته محصول نگاهی برپایه دو اصل توسعه و حفاظت است که در حقیقت هردو و توامان با هم اهمیت دارند. محصول توسعه بدون حفاظت و حفاظت بدون توسعه در بخش میراث فرهنگی، در هر شرایطی تخریب است. خوشحالم که محصول این تعامل خدمتی برای مردم است و نگینی در بافت تاریخی تهران که با فرهنگ گذشته مانوس است دوباره می‌درخشد.
دلم می‌سوزد که این اقدامات دیر شروع شد
احمد مسجد جامعی عضو شورای شهر تهران سخنران بعدی این مراسم بود که با اشاره به اهمیت خانه اتحادیه در منطقه لاله‌زار گفت: من دلم می‌سوزد که چرا این اقدام این قدر دیر شروع شد. بیشتر توضیحاتی که امروز و اینجا بیان شد به خود بنا مربوط بود اما به عقیده من تاثیراتی که این مجموعه در کل این منطقه می‌گذارد مهم‌تر است. احیای این خانه تاثیرات پیرامونی بسیاری دارد و باعث رشد و شکوفایی شهری می‌شود. این خانه می‌تواند موجب آبادانی این منطقه و منشا شکل‌گیری یک اشتغال پیوسته باشد.
او ادامه داد: زندگی بنا به دلایلی از این منطقه رخت بربسته بود و بازگشت زندگی به این مناطق مهم است. خانه اتحادیه آخرین یادگار از باغ‌های معروف این منطقه است که تا قبل از طرح توسعه در زمان ناصری برای ایجاد یک مرکز فرهنگی وجود داشته و این بنا می‌تواند نمونه‌ای از باغ لاله‌زار هم باشد.
عضو شورای شهر تهران گفت: ما طی سال‌های متمادی در شهرداری تهران مصوبه‌های ویژه‌ای برای حفظ این خانه داشتیم که موجب ایجاد این حرکت و تلاقی نهادهای مردمی، صنفی و خود مدیریت شهری شد و سرانجام به این نقطه رسید.
مسجد جامعی گفت: با همه این تفاسیر اما هنوز حق مطلب ادا نشده است. شهرداری علیرغم همه تلاش‌هایش دارد مانند جزیره‌های مستقل از هم هویت شهری تهران را بازسازی می‌کند. اما به نظر تمرکز بر منطقه 12 اتفاق شایسته‌ای است. من در زمان بازدید از سر در باغ ملی پیشنهاد کردم که نقاره‌خوانی را در تهران دوباره احیا کنیم، چیزی که قبل از این وجود داشته است. ما مصوبه‌ای هم دادیم برای برای بازسازی یک ضلع از خیابان امام، فردوسی، سی تیر، خیابان کوشک مصری که با پیوند این مناطق به یکدیگر ما می‌توانیم منطقه‌ای موزه‌ای را ایجاد کنیم.
او گفت: ما پیشنهاد ایجاد موزه دیپلماسی، گمرک، و احیای لاله‌زار را نیز در دستور کار قرار دادیم چرا که می‌دانستیم هیچ راه مکانیکی وجود ندارد جز این که نقطه عزیمتی داشته باشیم به این منطقه و همه این اتفاق‌ها محرک‌های توسعه خواهند بود و تاثیر اجتماعی آن‌ها بیشتر است.
مسجدجامعی در پایان به اهمیت دانشگاه تربیت معلم اشاره کرد و گفت: ما می‌توانیم در صد سالگی این دانشگاه که سال آینده است با مرمت و ایجاد موزه تعلیم و تربیت، صدمین سال آموزش عالی در کشور را جشن بگیریم.
در ادامه این برنامه کلیپی درباره چگونگی خرید، مرمت خانه اتحادیه و هم چنین شکل‌گیری موزه مشاهیر پخش شد.
سپس مجید میرفخرایی هنرمند ایرانی و مسئول طراحی دکور موزه مشاهیر پشت تریبون آمد و گفت: خوشحالم که در محله‌ای که علی حاتمی دوست داشت کار بکند توانستیم این بنا را احیا بکنیم. ما محلی را احیا کردیم که روزی سریال پر ابهت "دایی جان ناپلئون" در آن ساخته شد.
او درباره ساخت دکورهای موزه مشاهیر توضیح داد: ما سعی کردیم در طراحی دکورها به نحوی عمل کنیم که آسیبی به دیوارهای موزه وارد نشود. به همین دلیل همه دکورها شکل پورتابل داشتند. ما امیدوارم همه سالن‌ها به صورت کامل ساخته شوند و بتوانیم کارمان را تکمیل کنیم.
میرفخرایی گفت: طراحی مابه گونه‌ای است که این موزه از حالت ثابت در می‌آید و با اتفاق‌های الکترونیک و با توجه به تکنولوژی‌های نوین روز جلو می‌رود.
میرفخرایی گفت: ما دوست داریم که بخش کودکی هم به این موزه اضافه کنیم که من همین جا از خانم مرضیه برومند قول می‌گیریم که در ساخت این بخش به ما کمک کند و راه‌اندازی آن را به عهده بگیرد.
90 درصد برنامه‌هایم در شهرداری تحقق پیدا کرد
محمدباقر قالیباف به عنوان آخرین سخنران این مراسم گفت: در آخرین روز مسئولیت کاری خود در شهرداری زمانی که کارنامه خود را مرور می‌کنم، می‌بینم از همان سال 84 برنامه‌ای که تنظیم و تدوین کردیم را با مشاوره اهل فن و با استفاده از خرد جمعی پیش برده و نود درصد آن تحت برنامه‌ای گام به گام تحقق پیدا کرده است.
او ادامه داد: این برنامه با هدفی روشن تدوین شد و آن ارتقاء کیفیت زندگی در دو بعد مادی و معنوی بود که به صورت یک برنامه کلان در نظر داشتیم. ما با رویکردی اجتماعی و فرهنگی برای ارتقاء کیفیت مادی مردم حرکت کردیم و این تصمیم سختی بود.
شهردار تهران گفت: من برای اجرای این برنامه مصمم بودم و تلاش کردم از منطقه 12 که نماد شهر تهران بود آغاز کنم. منطقه‌ای که طی شش دهه گذشته تخریب شده بود. آغاز کار با بستن خیابان پانزده خرداد و تبدیل آن به پیاده را شروع شد که با مخالفت‌های فراوانی همراه بود که کمتر از پانزده روز بعد از اتمام پروژه با تشکر و سپاس‌گذاری کسبه از این طرح همراه شد. چرا که آن‌ها دچار تغییر نگرش شدند نه تغییر در رویکرد. آن‌ها از یک غلط چند دهه‌ای در واقع رها شدند.
قالیباف گفت: نگاه ما به این منطقه موجب توسعه آن در وجوه مختلف شد که امروز آمار آن وجود دارد. اما اگر به خانه اتحادیه برسیم همان‌گونه که آقای مسجد جامعی گفت ما یک ساختمان را احیا نکردیم، بلکه با این حرکت دوباره حیات را به منطقه 12 آوردیم که به نظر حتی می‌تواند راه حلی برای بسیاری از آسیب‌های اجتماعی باشد و رویکرد انسان محور در حقیقت این رویکرد است.
او گفت: من برای تحول این منطقه در یک زمانی به مدت سه روز همراه با خانواده‌ام در منطقه 12 تهران زندگی کردیم. من بسیاری از شب‌ها در خیابان‌های این منطقه قدم می‌زدم تا کارها به خوبی انجام بگیرد. چرا که معتقد بودم برای پیشرفت ناگزیر به اولویت دادن به رویکرد اجتماعی و فرهنگی هستیم و روح حاکم بر اقتصاد مقاومتی هم وابسته به نگاهی فرهنگی است.
شهردار تهران گفت: خوشبختانه حضور اصحاب فرهنگ و هنر به واسطه ایجاد این مراکز در این مناطق و از سویی اهمیت موضوع گردشگری و اشتغال کم‌ترین کار بزرگی است که به این واسطه رقم خورده است. بحث تنها افتتاح این موزه نیست، من امروز اینجا هستم تا مطمئن شوم کار در مسیر درست خودش قرار گرفته است.
قالیباف در پایان گفت: در بحث حمایت از تئاتر نصر نیز خوشبختانه موضوع تملک آن حل شد و امروز تفاهم‌نامه آن امضا می‌شود و قرار است که موزه تئاتر در آن احداث شود. ما طرح احیای حصار ناصری را در دستور کار قرار دادیم و امروز ما با همان متریال و با همان شکل گذشته نمادی از دروازه غار و دروازه عبدالعظیم حسنی (ع) را ساخته‌ایم و امیدواریم این پروژه نیز ادامه پیدا کند.
پس از این از سه عنوان کتاب با عناوین "کتاب تهران؛ دور و نزدیک" ، "ابنیه‌های تاریخی تهران" در 5 جلد و "تهران، تهران شهر" که به همت سازمان زیباسازی به طبع رسیده است رونمایی شد.
سپس با حضور عیسی علیزاده رئیس سازمان زیباسازی و دکتر پورعلی معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی تفاهم نامه تملک تئاتر نصر به امضاء طرفین رسید.
هم چنین از حاضران در پروژه مرمت و بازسازی خانه اتحادیه و ایجاد موزه مشاهیر ایران تقدیر به عمل آمد.
در انتهای این مراسم اجراگر برنامه با اعلام این که می‌خواهد خبر خوشی را بدهد، تولد محمدباقر قالیباف را که با این برنامه همزمانی تاریخی پیدا کرده بود تبریک گفت و حاضران به مناسب تولد شهردار تهران لحظاتی برای او دست زدند.