گروه تئاتر«هنرآنلاین» : در آخرین روزهای زمستان و در آستانه آغاز سال نو و آغاز سال جدید برای تئاتر کشور، در خبرگزاری هنرآنلاین میزبان کاظم نظری مدیرکل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بودیم. در بخش اول گفت‌وگو که پیش‌تر در خبرگزاری هنرآنلاین منتشر شد، پیرامون جشنواره تئاترفجر و جشنواره کودک و نوجوان گفت‌وگو کردیم. بخش دوم این گفت‌وگو به بررسی وضعیت تئاتر کشور از جمله تئاتر دانشگاهی می‌پردازد که در ادامه می‌خوانید:
لزوم هم‌افزایی و همکاری دیگر سازمان‌ها و دستگاه‌ها با اداره کل هنرهای نمایشی
در ادامه گفت‌وگو با مدیرکل هنرهای نمایشی به ارتباط اداره کل هنرهای نمایشی با ارگان‌ها و کانون‌های دیگر از جمله کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد اشاره کردیم. کاظم نظری در این باره گفت: به عقیده من تئاتر تنها رشته هنری است که لزوما نیاز به سالن ندارد؛ اگر تئاتر برای مردم و برای همه باشد چندان متکی به سالن نیست. من اعتقاد دارم که کار فرهنگی یک کار تیمی است و جزیره‌ای نیست. در حوزه کار نمایشی هم ما تلاش داریم که دستگاه‌های دیگر را به همکاری دعوت کنیم. اعتقاد من این است که وزارت فرهنگ به تنهایی نمی‌تواند همه مسائل فرهنگ را بررسی کند. اساسا انقلاب ما هم انقلاب فرهنگی است و باید تمام دستگاه‌ها برای این انقلاب فرهنگی همراهی و هم‌افزایی کنند.
او افزود: در رابطه با کانون مساجد که یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های کشور و یک نهاد مردمی است، باید بگویم ارتباط با آن‌ها بهترین فرصت و موقعیت است که هنرهای نمایشی را به محله‌ها و مساجد که مردم تردد دارند، ببریم. هم اکنون جشنواره شبستان درحال برگزاری است و ما هم آثار خوب را برای اجرا انتخاب می‌کنیم.
تئاتر دانشگاهی یک تئاتر پیشرو و تجربه‌گرا است/ سال آینده جشنواره تئاتر دانشگاهی برگزار خواهد شد
در ادامه، به همکاری با وزارت علوم در جشنواره تئاترفجر اشاره کردیم. مدیرکل هنرهای نمایشی در رابطه با تئاتر دانشگاهی بیان کرد: تئاتر دانشگاهی یک تئاتر پیشرو و تجربه‌گرا است. اداره کل هنرهای نمایشی تمرکز خود را بر همین بخش تئاتر دانشجویی گذاشته است؛ چرا که این تئاتر تجربی و پیشرو به تئاتر حرفه‌ای کمک می‌کند و لازم و ملزوم همدیگرند. تئاتر حرفه‌ای بعد از مدتی خلاقیت و نوآوری‌اش را از دست می‌دهد و این تئاتر تجربی است که به خلاقیت آن کمک می‌کند. برای توسعه تئاتر، بخش دانشگاهی که یک بخش زنده است باید فعال باشد و ما هم از آن حمایت می‌کنیم و اکنون تالار مولوی هرشب تئاتر دانشگاهی برگزار می‌کند. امسال هفته تئاتر را در تمام دانشگاه‌ها برگزار کردیم که همراه با سخنرانی، نشست و نقد بود. ما متاسفانه یا خوشبختانه جورکش شده‌ایم؛ جور وزارت علوم و جور سازمان بهزیستی را هم می‌کشیم اما با افتخار این کار را می‌کنیم و این فشار کار به ما برای توسعه تئاتر کشور کمک می‌کند.
او ادامه داد: بعد از چندسال در جشنواره تئاترفجر امسال بخش دانشجویی را اضافه کردیم؛ چرا که خواستیم این بخش را تقویت کنیم و مورد توجه هنرمندان و مسئولین قرار دهیم. سه سال است که جشنواره تئاتر دانشگاهی تعطیل شده است و معاون فرهنگی اجتماعی درصدد برگزاری مجدد آن است و انشاءالله سال آینده برگزار خواهد شد. بخشی از نقاط ضعف تئاتر دانشگاهی، متوجه وزارت علوم است. مثلا در همین تهران چه تعداد دانشجو داریم؟ اگر هرکدام به تالار مولوی بروند، درآمد زیادی را ایجاد خواهد کرد اما متاسفانه تبلیغ و انعکاس در دانشگاه‌ها وجود ندارد.
هزینه تولید تئاتر بسیار سنگین است/ در دستور کار قرار گرفتن سازمان تئاتر
در ادامه به کم‌کاری افراد حرفه‌ای عرصه تئاتر اشاره کردیم. نظری در این باره بیان کرد: یکی از دلایل اصلی این کم کاری، این است که هزینه تولید تئاتر بسیار سنگین است.اگر چندسال پیش با 200 میلیون می‌توانستیم یک نمایش خوب تولید کنیم، اکنون با 2 میلیارد هم نمی‌شود این کار را کرد و حمایت اداره کل هنرهای نمایشی از هنرمندان بسیار ناچیز است. البته نمایش‌هایی هم هستند که با هزینه زیاد تولید و اجرا می‌شوند اما از دستگاه‌های دیگر حمایت می‌شوند.
او ادامه داد: تئاتر حداقل شش ماه تمرین روزانه دارد و هزینه زیادی باید صرف یک پلاتو کوچک در این چندماه برای تمرین شود. هنرمند با بدن و روح و روانش تمرین می‌کند. کسی که سرمایه‌گذار یا کارگردان است باید هزینه کند و چند ماه باید یک هنرمند را تر و خشک کند تا اثر هنری خلق شود. بعد از آن هم نمایش لباس و دکور و موسیقی می‌خواهد. شما در نظر بگیرید برای یک نمایش که بالای یک میلیارد هزینه تولید دارد، حمایت اداره کل هنرهای نمایشی از آن نمایش در حد 10میلیون تومان است و از هنرمند توقع داریم که مابقی را از گیشه درآورد. گیشه هم در خوشبینانه‌ترین حالت مثلا در سالن چارسو تئاترشهر اگر یک ماه هرشب پر شود، با بلیط80 تومانی شاید حدود 300میلیون درآورد. هنرمندان ماشین، خانه و طلای خود را می‌فروشند تا کار کنند و من در برابر آن‌ها بابت حمایت اندک اداره کل هنرهای نمایشی،خجالت می‌کشم. این مبالغ با 40 میلیاردی که بودجه سالانه ما است جور درنمی‌آید. در نظر بگیریدید که همین امسال 18میلیارد هزینه تئاترفجر و 5 میلیارد هم جشنواره تئاتر کودک و نوجوان شده است و کنار آن جشنواره‌های دیگر را هم داریم.البته که وزیر فرهنگ تاکنون ما را تنها نگذاشته است و ما هم هرآن چه که گرفتیم به هنرمندان دادیم.
نظری افزود: اداره کل هنرهای نمایشی قبلا نامش اداره تئاتر بود و بعدتر گسترش پیدا کرد و شد مرکز هنرهای نمایشی اما اکنون افت پیدا کرد و اداره کل شده است و 50 هزارنفر هم ذی نفع دارد که رقم کمی نیست. آیا یک اداره کل می‌تواند 50 هزار نفر را که اختصاصا در حوزه تئاتر کار می‌کنند تامین کند؟ ما در این اداره تحت فشار روحی و روانی و مسائل مختلف هستیم. البته که ما پای آن ایستاده‌ایم تا خدمت کنیم اما باید سازمان مدیریت کشور این را بداند که در کنار سازمان سینمایی یک بخش خصوصی بزرگی قرار دارد اما بخش خصوصی تئاتر چه کسی است؟ ما در موسیقی و تجسمی هم بخش خصوصی داریم اما تئاتر این را ندارد. در این شرایط سخت هم هنرمندان باز کار می‌کنند. اما خواهش من این است که سازمان تئاتر که البته در دستور کار وزیر فرهنگ است هرچه زودتر تحقق پیدا کند. اگر سازمان تئاتر شکل بگیرد بسیاری از مشکلات تئاتر استان‌ها و زیرساخت‌ها حل خواهد شد و توسعه پیدا خواهد کرد.
امیدوارم نمایندگان مجلس و کمیسیون فرهنگی پایشان به تئاتر باز شود
مدیرکل هنرهای نمایشی به بیانات مقام معظم رهبری خطاب به افراد حوزه سینما مبنی بر تقویت فیلمنامه اشاره کرد و گفت:در این چندسال که این را رهبری فرمودند چقدر از فیلم‌های ما دارای یک فیلمنامه خوب و موثر بوده است؟ به این دلیل است که به پایه فیلمنامه یعنی ادبیات نمایشی توجه نشده است.اگر ادبیات نمایشی تقویت شود، فیلمنامه تقویت پیدا می‌کند. ادبیات نمایشی کاملا با شخصیت، روایت، داستان و رویداد همراه است.جنبه‌های زیبایی در سینما ابتدا باید در تئاتر شکل بگیرد. اکنون اگر بازیگران خوب قدیمی سینمای کشور را نام ببریم، ریشه تئاتری داشتند. حتی در رسانه ملی هم اکثرا تئاتری هستند. اگر تئاتر رشد کند، سینما رشد می‌کند و بعد رسانه ملی رشد می‌کند و زنجیره‌وار به هم متصل هستند.
او ادامه داد: در همه جای دنیا مدیران ارشد تئاتر را تقویت می‌کنند و تئاتر می‌بینند. جالب است که بگویم نماینده مجلس خبرگان تبریز که انسان فقیهی است، تئاتر می‌بیند. وزیر فرهنگ هم تئاتر می‌بیند و در رویدادها حضور دارد. امیدوارم نمایندگان مجلس و کمیسیون فرهنگی هم پایشان به تئاتر باز شود و نه این که ما آن‌ها را دعوت کنیم.
تئاتر هنر نجیبی است
کاظم نظری در بخش پایانی صحبت‌هایش اشاره کرد که تئاتر هنر نجیبی است و گفت: وقتی فضای فرهنگی و هنری توسعه پیدا کند بسیاری از مسائل و آسیب‌ها در اجتماع حل خواهد شد. اگر قوانین خود را با زبان هنر آموزش دهیم بسیاری از مسائل حل خواهد شد. حضرت امام فرمودند هنر دمیدن روح تعهد در کالبد انسانها است. روح انسانها از طریق هنر تجلی پیدا می‌کند. هنر ثروت است و باید از آن بهره‌برداری کنیم تا نظام اجتماعی خود را بهبود ببخشیم.
هانیه علی‌نژاد