سرویس استان‌‌های هنرآنلاین: ویروس کرونا سخت‌ترین شرایط را پس از جنگ دوم جهانی بر ساکنان کره‌زمین تحمیل کرده است. وضعیت ناگواری که نه تنها به از دست دادن عزیزانی منجر شده، بلکه رکود اقتصادی و افسردگی اجتماعی ناشی از آن تا مدت‌ها همه جوامع را درگیر خود خواهد کرد.
در این میان هنرمندان و خصوصا اهالی موسیقی با ارائه آثار خود می‌توانند برای دقایقی در تزریق شادی به روح جامعه، اندکی از تالم موجود بکاهند. به همین دلیل چند روزی است که در برخی نقاط کشور ما چون تهران و آمل، خوانندگان موسیقی با کمک تهیه‌کنندگان و کنسرت‌گذاران تصمیم بر اجرای کنسرت‌های آنلاین گرفته‌اند. ایجاد فضاهای فرهنگی که در واقع حکم فعالیت خیریه داشته و بدون در نظر گرفتن منافع مالی، صرفا جهت تلطیف فضای غمگین جامعه صورت می‌پذیرد.
اینکه چنین اجراهایی تا چه اندازه مورد اقبال مخاطبین قرار خواهد گرفت و یا خود اهالی موسیقی چقدر به آن اعتقاد دارند، مبحثی است که سبب شده نظر تعدادی از موزیسین‌های آملی را در رابطه با آن جویا شویم.
ذبیح واحدی نوازنده و مدرس موسیقی درباره این اجراهای آنلاین گفت: یقینا یکی از قوی‌ترین ابزار فرهنگی هنری، اجرای کنسرت است که در مقایسه با سایر محصولات هنری، چه به لحاظ انتقال احساس صاحبان اثر و مجریان آن و چه به لحاظ مسائل اقتصادی، همیشه مورد توجه همه اهالی هنر بوده است.
وی افزود: اجراهای به اصطلاح لایو به دلیل فاصله‌ای که بین هنرمندان و مخاطبین وجود دارد، هیچ‌گاه نمی‌تواند جا در پای کنسرت‌های سالنی بگذارد. چون مهمترین فاکتوری که کنسرت‌های سالنی دارند، یعنی همان ارتباط حسی مخاطبین با هنرمندان را ندارد.
این مدرس موسیقی تاکید کرد: ولی به نظرم در شرایط کنونی اگر این کار بتواند ذره‌ای از استرس هموطنان بکاهد و تاثیرگذار باشد، باید به آن پرداخت و از آن حمایت کرد.
مهدی حسن‌زاده نوایی، آهنگساز و مدرس تار و سه‌تار نیز در این زمینه گفت: منظور از اجرای زنده یعنی اجرای چهره در چهره؛ یعنی تماشاگر صدای نفس خواننده را می‌شنود. یعنی حرکات بازیگر و یا موزیسین در قاب صفحه نمایش گم نخواهد شد. وقتی نقش‌‌اش ایفا شد و دیالوگش تمام شد، حرکت بعد او بسیار سخت است و در واقع همه چیز برمی‌گردد به تجربه آن بازیگر که مثلا بعد از عصبانیت و گفتن دیالوگش، با دستانش می‌خواهد چه کاری کند.
وی افزود: وقتی کارگردان می‌گوید دیالوگت تمام شد، می‌کوبی به میز و می‌روی روی آن و به علامت اعتراض می‌نشینی و مثلا پرچم را پرت می‌کنی، خوب انجامش زیاد سخت نیست. اما بعدش مهم است که دست و پا و چشم و نوع نگاه چطور خواهد بود تا میزانسن ریتم خودش را از دست ندهد و تماشاگر نیز تا آخر شاهد این جریان است و در تکنیک‌های بازیگر تا آخرین حرکت دقت کرده و آن را دنبال می‌کند که این در قاب صفحه نمایش امکان‌پذیر نیست و میزانسن کات خواهد شد.
حسن‌زاده نوایی ادامه داد: این موضوع در موسیقی هم صادق است. آوازی خوانده می‌شود و فرضاً کمانچه جواب می‌دهد و یک گردش مد انجام می‌شود که بر فرض عود هم وارد شده و همراهی می‌کند. همه این اتفاق را بیننده نظاره‌گر است و با آن پیوند حسی دارد. اما این در قاب کوچک صفحه نمایش امکان‌پذیر نیست. همچنین به ارتباط سمعی و بصری بین تماشاگر و هنرمند بدون هیچ واسطه را اجرای زنده می‌گویند، نه پشت صفحه نمایشگر که تمام احساس هنرمند را کور می‌کند!
حسن‌زاده نوایی تاکید کرد: من نمی‌دانم کدام هنرمند است که این توانایی را دارد بدون تماشاگر، احساس و پیام کار هنری خود را برساند؟! به جز اینکه کارش پوچ و خالی از محتوا باشد، بدون هیچگونه پیام یا اثری که لااقل اگر کسی تماشا کرد، بعد از پایان کنسرت یا تئاتر، حداقل پنج دقیقه در مورد کار حرف بزند. اگر این اتفاق افتاد، هنرمند موفق بوده وگرنه این ره نیز مثل راه‌های دیگر به ترکستان خواهد رسید، هیچ اثری نداشته که هیچ، فتح بابی هم خواهد شد برای اینگونه کارهای بی محتوا که اسمش را می‌گذارند تغییر نسل که باید با پیشرفت صنعتی و دیجیتالی دنیا به روز باشیم! بله به روز باشیم، نه با نابود کردن اصالت و بمب گذاشتن زیر فرهنگ و هنر اجدادمان. حسین علیزاده هم در دهه شصت نوگرایی کرد، چرا ماندگار شد و همگان پذیرفتند؟ چون اصالت هم در وجود آثارش موج می‌زد. من واضح و روشن، آینده بد این آنلاین بازی‌های فکر نشده را می‌بینم.
محسن مرعشی خواننده پاپ و نوازنده تنبور در این راستا گفت: هر چند به دوستانم جهت چنین اجرایی در سالن اریکه آمل برای روزهای آتی پاسخ مثبت دادم، اما در واقع خیلی اعتقاد به کنسرت مجازی ندارم و احساس می‌کنم شاید برای مخاطب خیلی هم جذاب نباشد. فکر می‌کنم ویدئوی آهنگ‌ها و حتی فایل صوتی آثار با کیفیتی که دارند، بتواند جذاب‌تر باشد! اما در نظرسنجی که خودم در اینستاگرامم انجام دادم، تقریبا نظر مخاطبین پنجاه، پنجاه بود. پس می‌توان گفت در شرایط فعلی برای تعداد زیادی از مردم دیدن اجرای زنده، حتی از لپ تاپ و موبایل می‌تواند جالب باشد و این انگیزه‌ای‌ست که به بضاعت خودم و به کمک دوستانم، در خلق لحظاتی شاد برای جامعه و با رعایت کامل مسائل بهداشتی تلاش کنم.
وی افزود: لازم است این را هم عرض کنم که همه ما موظف به همکاری هستیم تا بتوانیم هر چه زودتر از این بحران خارج شویم. من و خانواده هم بیش از یک ماه در قرنطینه خانگی هستیم و به دلیل رعایت شرایط قرنطینه و سکونتم در آمل، حتی در اجرای نوروزی تلویزیون شرکت نکردم و حتما برای برگزاری چنین کنسرتی، تمام شرایط بهداشتی را در نظر خواهیم گرفت.
فرزاد زاهدی مدرس گیتار نیز در این مورد گفت: سعی می‌کنم در این مقوله به دلیل نوظهور بودن آن لااقل برای من، از هرگونه قضاوت خودداری کنم. اما مواردی را، آن هم به صورت گذرا و نه تفصیلی ذکر می‌کنم: اول اینکه نگاه به کنسرت آنلاین بسط ایده‌ای نو در اجرا و عرضه است. دوم عدم توانایی پرداخت هزینه کنسرت واقعی برای برخی از اقشار جامعه وجود دارد و این نوع اجراها می‌تواند راه‌گشا باشد. سوم اینگونه اجراها تزریق نگاه مثبت به روحیه جامعه در شرایط کنونی خواهد بود. چهارم در این اجراها مخاطبین نامحدود و شاید چند برابر اجراهای حضوری جذب شوند. پنجم نیاز به یک تیم قوی و کاربلد از لحاظ فنی و موسیقیایی لازم است برای مجریان و نیز امکاناتی چون اینترنت پر سرعت برای مخاطبین و در واپسین نکته اینکه اجرای حضوری نوازنده و خواننده با حضور علاقه‌مندان هم به ارتقای سطح کیفی و کمی اجراها کمک می‌کند و هم انگیزه برای شرکت‌های کنسرت‌گذار را مضاعف می‌کند.
مهران منفرد مدرس و نوازنده گیتار الکتریک هم اظهار داشت: نظرم در مورد کنسرت‌های آنلاین در صورتی که خروجی خوبی داشته باشد مساعد است. یعنی همه جوانب در نظر گرفته شود که هم تصویر و هم صدای خوب به چشم و گوش مخاطب برسد.
وی ادامه داد: فکر می‌کنم این در شرایط فعلی اتفاق خوبی خواهد بود و البته واضح است که به هیچ عنوان نمی‌تواند بعد از این اتفاقات اخیر، جای کنسرت‌های سابق را پر کند، چون شور و لذت اجرای حضوری چیز دیگری است و در واقع چه مخاطب و چه هنرمند به آن نیاز دارند.
ایمان خسروی مدرس و نوازنده دف و مدیر آموزشگاه دل‌شدگان نیز درباره کنسرت‌های آنلاین بیان کرد: ماهیت اصلی و هدف نهایی اجرای کنسرت، درک و دریافت و تبادل حسی چهره به چهره بین مخاطب و هنرمند است. حال اگر این دریافت و ارسال انرژی رودررو را حذف کنیم، از یک اجرا چه می‌ماند؟
وی افزود: هر آنچه باقی‌ست، مشابه یک اجرای ضبطی است که احوالات خاص خودش را لازم دارد و تفکر طولانی مدت به ابعاد فنی کار، بخش اعظم آن را تشکیل می‌دهد و صد البته با کیفیتی پایین‌تر از یک اجرای ضبطی که بارها ویرایش می‌شود. پس تداخل این دو و ادغام آن و فقط به یدک کشیدن یک نام با عنوان "کنسرت" جز القای حسی نازل به مخاطب، نسبت به کنسرت، چیز دیگری نیست. چرا که مخاطب کمی غریبه با کنسرت، به گمان اینکه ماهیت کنسرت، همینی است که اینگونه می‌شنود از شرکت در کنسرت‌های حقیقی در آینده، منصرف خواهد شد.
خسروی ادامه داد: به نظرم هنرمند، در ابتدا عضوی از جامعه است و مهمترین وظیفه‌اش، انجام وظایف اجتماعی که امروز، ماندن در خانه است. طبیعتا اگر هنرمند مخاطبی دارد، بزرگترین وظیفه‌اش توصیه به مخاطبانش است مبنی بر رعایت حقوق شهروندی و ماندن در خانه.
نیما روحی، نوازنده گیتار بیس و کنسرت‌گذار نیز بیان کرد: کنسرت در شرایط ایده‌ال یعنی رفتن مخاطب به سالن برای دیدن خواننده و یا نوازنده محبوب خود و یادآوری خاطرات و نوستالژی و زمزمه ترانه و شعر، یا دیدن اثری نو و جدید و در نهایت تخلیه انرژی. این تبادل انرژی کاملا دوطرفه است و شاید خاص‌ترین اتفاق برای یک خواننده و یا نوازنده، رفتن روی استیج باشد تا دو طرف احساس و حال و هوای لحظه خودشان را به هم منتقل کنند.
وی گفت: قطعا اهمیت سودآوری مالی برای کلیه تیم اجرایی اعم از خواننده، نوازنده، صدابردار، نورپرداز، مالک سالن و سایرین نباید فراموش شود. ولی وقتی شرایط خاص در یک جامعه حکم‌فرما می‌شود مثل جنگ یا شرایط اینچنین و شیوع یک ویروس خاص مثل کرونا، اجرای کنسرت آنلاین صرفا انتقال یک پیام است به مخاطب، پیام امید به آینده که همه چیز برمی‌گردد و مثل سابق خواهد شد. زنده بودن، فعال بودن و پویا بودن، در کنار هم بودن حتی از راه دور با استفاده از علم و تکنولوژی. این شاید تنها کاری است که یک هنرمند می‌تواند برای بهتر شدن حال روحی جامعه خود انجام دهد.