سرویس استان‌های هنرآنلاین: پدیده قاچاق کتاب از دیرباز وجود داشته است و موضوع تازه‌ای نیست؛ برای مثال قاچاق برخی از کتاب‌هایی که موفق به کسب مجوز از نشده‌اند. در این مورد، خالقان آثار از این اتفاق خرسندند؛ زیرا خوانده شدن قاچاقی مطالب آنها بهتر از خاک خوردن اثرشان در کنج خانه است، البته نویسندگان و مترجمانی نیز هستند که با این پدیده مخالفند. اما آنچه امروز با آن مواجهیم فراتر از این‌هاست، با توجه به آنچه در این جلسه مطرح شد، امروزه قاچاقچیان با گستاخی تمام به سراغ کتاب‌هایی می‌روند که با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر می‌شوند. کتاب‌هایی که مورد اقبال عمومی قرار می‌گیرند و در بازار فروش خوبی دارند، این کتاب‌ها عموما به سرعت به‌صورت زیرزمینی تکثیر و منتشر می‌شوند و با قیمتی بسیار کمتر از قیمت تمام شده و روی جلد در اختیار مردم قرار می‌گیرد.
طبق اظهارات و براساس گلایه‌های مطرح‌شده توسط ناشران در جلسه یادشده، عمده این آثار دربساطی‌های کنار خیابان‌ها و همچنین نمایشگاه‌هایی با تخفیف‌های ۵۰ درصد که در سطح شهر برگزار می‌شود، به فروش می‌رسد.
فروش این‌گونه آثار بیشتر ضرر را به کتابفروشان و ناشران شهرستانی در درجه اول به دلیل محدودیت گستره پخش و به ناشران رده اول و معتبر تهرانی در درجه دوم به دلیل گستره بیشتر پخش می‌رساند.
پیش از این‌ها، ناشرانی با ارسال نامه سرگشاده خطاب به وزیر ارشاد خواستار برخورد رسمی و قاطع با قاچاق کتاب شده بودند؛ اما به دلیل نبود برخی الزام‌های قانونی همچون کپی‌رایت در ایران، عملاً دست قوه قضاییه برای برخورد رسمی با این افراد باز نیست یا نمی‌توان رای‌های قاطعی درباره آنان صادر کرد.
یوسف علیخانی، نویسنده و مدیر انتشارات آموت، پیش از این در مصاحبه‌ای با اشاره به اینکه کتاب های تقلبی بازار کتاب را پر کرده است، گفته بود: بسته شدن یک کتاب فروشی، دردی از ما دوا نمی‌کند؛ ما از مسئولان می‌خواهیم مجرم اصلی را شناسایی کرده و مانع از ادامه فعالیت آن بشوند؛ وگرنه چند کتاب فروشی را باید تعطیل کرد؟ همچنین طبق گزارش‌های رسیده از سوی ناشران، آثار نشر‌های معتبری همچون چشمه، ققنوس و مرکز نیز به‌راحتی به‌صورت تقلبی در بازار وجود دارد و این مساله نشان دهنده فراگیر شدن قاچاق آثار فرهنگی است. ناشران در این جلسه ضمن بیان اینکه اگر راه حل اساسی و کارآمدی برای مقابله با پدیده کتاب‌های تقلبی در دستور کار قرار نگیرد، اتفاق‌های به مراتب بدتری در بازار کتاب رخ خواهد داد، عنوان کردند با این شرایط در عرصه نشر کتاب، به کلی دچار رکود و ضرر و زیان خواهیم شد.
عضو انجمن ناشران و کتابفروشان فارس با بیان اینکه ترجمه غیرقانونی کتاب یعنی رونویسی از روی ترجمه‌های دیگر که به ترجمه‌های غیراستاندارد موسوم است، بازار کتاب را فرا گرفته است، اظهار داشت: کتابفروشان به این موضوع واقف هستند و قادر به تشخیص کتاب‌های تقلبی نیز هستند این آثار بیشتر در نمایشگاه‌های سطح شهر ارائه می‌شود و مردم باید بدانند چیزی که اینقدر ارزان است، لاجرم مشکلی دارد.
محمد درخشان افزود: اگر کتاب اینقدر سود دارد باید قیمت کمتری روی جلد کتاب حک شود و اگر براساس مصوبه وزارت ارشاد قیمت خورده، نمی‌تواند کمتر از این به فروش برسد. وی ادامه داد: بارها با ادارات مختلف صحبت شده که اگر قرار است نمایشگاهی در اداره یا ارگانی برقرار شود، حتماً مجوز نمایشگاه از طریق اداره ارشاد صادر شود تا کنترل بر روی کتاب‌ها صورت گیرد. رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران نیز یکی از علل تداوم پدیده قاچاق کتاب را در ایران عدم تناسب بین جرم و مجازات قانونی می‌داند
محمود آموزگار که پیش از این نیز پدیده قاچاق کتاب را با عبارت انتشار غیرقانونی کتاب‌های مکتوب و دیجیتال تعریف کرده بود، گفت: این کتاب‌ها توسط عده‌ای به صورت غیرقانونی منتشر شوند. آنها توجیه می‌کنند که به هر حال ما داریم به نیازهای مخاطبان می‌پردازیم اما واقعیت این است که دولت و حاکمیت باید فکری برای این مسئله بکند؛ یا اینکه زمینه انتشار رسمی این آثار را فراهم کند تا دیگر شاهد کپی کردن غیرقانونی این آثار نباشیم یا با این قبیل سودجویان برخورد جدی بکند.
رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران افزود: در همین کتاب‌هایی که به صورت غیرقانونی منتشر می‌شوند، آثار زیادی را پیدا می‌کنیم که به صورت قانونی هم منتشر شده‌اند ولی طبیعتاً آن مترجم و آن ناشر که به صورت قانونی کار خود را پیش برده‌اند، متضرر شده‌اند و می‌شوند.
باید دانست رعایت‌نکردن کپی‌رایت، در اولویت قرارندادن خرید کتاب و نداشن دغدغه مسئولان فرهنگی برای اینکه کتاب را در سبد خرید خانواده‌ها قرار بدهند، خود‌به‌خود و به اندازه کافی تیشه به فرهنگ کتاب‌خوانی زده است؛ درحالی‌که از ناشران به‌عنوان شریف‌ترین اقشار فرهنگی کشور یاد می‌شود، هیچ‌گاه از دست تولیدکنندگان قاچاق و مافیای فرهنگی در امان نبوده‌اند. حالا با تعطیل‌شدن یک‌به‌یک کتاب‌فروشی‌ها نوبت به ناشران آموزشی رسیده است تا آنها هم کرکره انتشارات‌شان را پایین بکشند.
گفتنی است: در این جلسه همچنین درباره مشکلات بیمه کارکنان کتاب‌فروشی‌ها، قیمت‌های چندگانه در بازار نشر که توسط شرکت‌های پخش اعمال می‌شود، مشکلات کتاب‌های دانشگاهی،علل تعطیلی برخی کتاب‌فروشی‌های معتبر و عدم تناسب رفتار فرهنگی در برخی نمایشگاه‌ها بحث و تبادل نظر شد.
الهه بهرامی