به گزارش هنرآنلاین، به نقل از ایرنا، با وجود پیشرفت و توسعه شتابان فناوری های اطلاعاتی و اینترنتی که آخرین اخبار و اطلاعات از تغییر و تحولات در جوامع بشری را در اندک زمانی در اختیار افراد قرار می دهد اما کتاب و کتابخوانی، هنوز در میان مخاطبان و علاقه مندان به مطالعه و تحقیق جایگاه ویژه خود را دارد.
می توان گفت شبکه های مجازی و اینترنتی و فناوری اطلاعات جدید نه تنها کتاب را از سبد فرهنگی علاقه مندان به مطالعه و دانش خارج نکرده بلکه این فناوری ها به کمک رسانه های مکتوب از جمله کتاب و روش های سنتی مطالعه آمده است.
اینکه تصور کنیم توسعه شبکه ارتباطی اینترنتی، مخاطب و علاقه مندان به مطالعه و تحقیق را از کتاب بی نیاز کرده، درست نیست و کتاب و انتشار مکتوب و سنتی آن، دارای نقش جدی در آگاهی بخشی به جامعه است.
به همین دلیل سازمان ها، دولت ها و سیاست گذاران فرهنگی باید به منظور ترویج فرهنگ تالیف و انتشار کتاب و کتابخوانی در جامعه با هدف بالا بردن آگاهی و اطلاعات مردم و سطح فرهنگ جامعه، برای تولید علم بیشتر تلاش کنند.
در این ارتباط یونسکو برای ایجاد شوق مطالعه در مردم جهان از سال 2001 میلادی طرح پایتخت کتاب جهان را مطرح کرد.
در این طرح یونسکو شهری را که برای تقویت جایگاه کتاب و خواندن کوشش کرده است به عنوان پایتخت کتاب معرفی می کند.
هدف یونسکو این است که برنامه های فرهنگی مرتبط با کتاب در شهرهای مختلف دنیا تقویت و مردم به مطالعه بپردازند.
این طرح هیچ جایزه مالی را برای برگزیده آن دربر ندارد بلکه تایید بهترین برنامه اختصاص داده شده به کتاب و کتابخوانی است.
در همین ارتباط جمهوری اسلامی ایران نیز به پیروی از یونسکو طرح پایتخت کتاب ایران را به اجرا در آورده است که در اجرای این طرح از سال 1394 شهری که بیشترین تلاش را در زمینه توسعه و ترویج کتاب و کتابخوانی انجام داده باشد، به عنوان پایتخت کتاب معرفی می کند و این شهر به مدت یک سال برنامه های مختلف را در زمینه اهمیت ترویج فرهنگ کتاب و مطالعه به اجرا در می آورد که به عنوان طرح ملی در کشور ترویج می شود.
طرح پایتخت کتاب ایران و چگونگی اجرای آن
کارشناس فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر گفت: پایتخت کتاب ایران نیز به تبع طرح یونسکو اجرا و برمبنای آن هر سال شهری به عنوان پایتخت کتاب ایران انتخاب می شود.
معصومه عباسی افزود: بخش‌هایی از این طرح از پایتخت جهانی کتاب الگوبرداری شده اما از نظر ساختار اجرایی همخوانی‌های زیادی با شرایط فعالیت فرهنگی در ایران پیدا کرده است.
وی اضافه کرد: در نخستین دوره از اجرای طرح پایتخت کتاب ایران 64 شهر با 390 طرح و برنامه شرکت و پس از ارزیابی‌های کارشناسی اهواز به دلیل ارائه برنامه های نوآورانه، مشارکت جویانه، موثر و منسجم به عنوان پایتخت کتاب ایران معرفی شد.
وی گفت: در دومین دوره برگزاری این جشنواره 99 شهرشرکت کردند که در این دوره شهر نیشابور به عنوان دومین پایتخت کتاب ایران انتخاب شده است .
وی اظهار کرد: مهمترین دلیلی که برای اجرای این برنامه ارائه می شود، ایجاد هماهنگی و همکاری میان نهادهای مختلف دولتی و غیردولتی فعال در شهرهای کوچک بر سر اجرای فعالیت‌های مرتبط با کتاب است.
مظفری اضافه کرد: طراحان و مجریان این طرح بر این باورند با چنین طرح‌هایی می‌توان به افزایش سرانه مطالعه در بین شهروندان کمک کرد.
وی گفت: طرح انتخاب پایتخت کتاب ایران نخستین تجربه ملی برای ایران در این زمینه به شمار می‌رود و این تجربه موجب می‌شود به مرور زمان به معیارهای جهانی انتخاب پایتخت کتاب نزدیک شوند.
معاون فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی اظهار کرد: در برنامه پایتخت کتاب ایران، شهر بوشهر با داشتن ظرفیت های صنعتی، کارخانه ها و مراوده با کشورهای همسایه حوزه خلیج فارس و داشتن جمعیت جوان و مستعد، ظرفیت بسیار خوبی برای ترویج کتاب و فرهنگ کتابخوانی دارد وبا پیاده کردن طرح های خلاقانه این امر دست یافتنی است.
وی درباره هدف های ایجاد پایتخت کتاب گفت: ایجاد نشاط عمومی با محوریت و ازطریق ترویج فرهنگ کتابخوانی، ایجاد فضای خردورزی از طریق ترویج کتابخوانی و به منظور احترام به حق انتخاب و آزادی اقشار مختلف جامعه در انتخاب سبک زندگی، افزایش همکاری‌ها و مشارکت نهادهای مختلف غیردولتی در حوزه کتاب است.
عباسی، تقویت مهارت‌های مطالعه و ترویج فرهنگ کتابخوانی در میان قشرهای مختلف مردم در مکان‌های عمومی عمومی و اوقات فراغت، گسترش فرهنگ مطالعه وکتاب‌خوانی در بستر فضای مجازی از دیگر هدفهای طرح پایتخت کتاب ایران است.
فعالیت ها و دستاوردهای بوشهر به عنوان پایتخت کتاب ایران
معاون فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر گفت: شهر بوشهر نیز با ارائه 32 برنامه و انعقاد بیش از 200 تفاهم نامه با دستگاه های اجرایی دولتی و غیر دولتی به عنوان سومین پایتخت کتاب ایران در سال 1395معرفی شد.
مظفری افزود: شرکت 13 شهر استان در برنامه طرح پایتخت کتاب و قرار گرفتن چهار شهر استان در رده بیست شهر اول کشور، مشارکت 118 روستای استان در جشنواره روستاها و عشایر دوستدار کتاب در سال 1395 از جمله دستاوردهای طرح پایتخت کتاب ایران برای استان است.
وی یادآور شد: در سال 1394، روستای 'چهار روستایی 'از توابع شهرستان گناوه نیز در بین منتخبان جشنواره روستاها و عشایر دوستدار کتاب قرارگرفت.
مظفری اظهار کرد: همچنین روستای 'درازی 'شهرستان دشتی نیز در بین 10 روستای اول برگزیده کشور قرار گرفت.
وی در باره بررسی تاثیر پایتخت کتاب بودن بوشهر برمیزان مطالعه گفت: پیشرفت و ترقی، خودکفایی، حفظ استقلال کشور، حضور در صحنه‌های بین‌المللی، نوآوری و خلاقیت درهمه ابعاد و بویژه فناوری، دفاع از تمامیت ارضی و هویت فرهنگی نیازمند مطالعه، تحقیق و پژوهش بیشتر است.
مظفری اضافه کرد: در این ارتباط موضوع مطالعه، سرانه مطالعه و چشم اندازی که برای آن ترسیم می‌کنیم عمق نگاه ما به جهان و اینکه ما کجای آن قرار داریم و باید به کجای آن برسیم را نشان می دهد.
وی گفت: چنانچه بتوانیم مردم خود را به مطالعه عادت و سرانه آن را افزایش دهیم، می‌توانیم درمقابل هجوم فرهنگ های بیگانه مقاوم و حتی تاثیر گذار در آنها باشیم.
معاون فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر یادآور شد: با مطالعه بیشتر شور، نشاط و امید در بین مردم افزایش و از بزه کاری‌ها کاسته می شود در نتیجه جامعه سالم‌تری خواهیم داشت.
وی بیان کرد: با نگاهی به جوامع کم سواد و بی سواد و مقایسه آن با جامعه‌هایی که سرانه مطالعه در آنها بالا است در می‌یابیم که تأثیر مطالعه و سواد تا چه حد است.
مظفری گفت: جنگ، وابستگی، خرافه پرستی، اعتیاد، دزدی در جوامع توسعه نیافته بیداد می کند برهمین اساس موضوع مطالعه مبحثی است که نجات دهنده بشر از تمامی بدی‌ها و زشتی‌هاست.
وی در باره فعالیت های انجام شده برای ترویج فرهنگ کتاب و کتاب خوانی گفت: راه اندازی یک هزار و 300 باشگاه کتابخوان و حمایت از چاپ و نشر کتاب درکودک و نوجوان، برگزاری مسابقه نقاشی با موضوع کتاب و کتابخوانی، برگزاری برنامه جشن کتاب ویژه کودکان و نوجوانان از جمله این برنامه هاست.
مظفری گفت: افتتاح و فعالیت 52 خانه کتاب و قصه، برگزاری 40 کارگاه و برنامه قصه خوانی و داستان نویسی ویژه کودکان و نوجوانان، نواختن زنگ مطالعه و اهدای کتاب به دانش آموزان ،برپایی ایستگاه سیار و ثابت مطالعه در مدارس،برگزاری جشن اهدا کتاب به دانش آموزان وکمپ کتاب خوانی ویژه کودکان کار و مددجویان کمیته امداد و اردوهای دانش آموزی از دیگر برنامه های این اداره کل است.
وی رونمایی از کتاب نویسندگان نوجوان و جوان در بخشهای مختلف از جمله کودک، برگزاری کارگاه های شاهنامه خوانی و نقالی در سه سطح نونهال، کودک و نوجوان، برگزاری کارگاه کتاب سازی توسط کودکان، نشست کتاب خوانان کودک و نوجوان در کتابخانه عمومی، برگزاری نمایشگاه ویژه کودک و نوجوان، خوانش کتاب توسط دانش آموزان، میلاد با کتاب، کتاب شفا ویژه کودکان بستری در مراکز درمانی، تشکیل باشگاه خبرنگاران کتاب ویژه دانش آموزان ازجمله دیگر برنامه های طرح پایتخت کتاب ایران در بوشهر عنوان کرد.
مظفری گفت: اهدای بیش از 30 هزار جلد کتاب به مدرسه ها، مراکز دانشگاهی و حوزه های علمیه و سایر انجمن ها، برپایی 31 نمایشگاه کتاب، برگزاری 126مراسم رونمایی، معرفی و نقد و بررسی کتاب و نشست های کتاب خوانی از جمله این برنامه ها است.
وی درباره شیوه اجرای طرح پایتخت کتاب گفت: با تشکیل دبیرخانه دائم در محل اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و استقرار تیم طراحی و تدوین راهبردها کاردنبال می شود.
مظفری اضافه کرد: دبیرخانه باید بتواند با نهادهای مختلف اعم ازدولتی وخصوصی ارتباط بر قرارکند و نظر آنها را در حمایت‌های معنوی و مادی شامل استفاده رایگان از فضاهای سالن اجتماعات، کمک مالی، نشست با کارکنان برای ترویج کتابخوانی، جلب کمک از روابط عمومی سازمان‌ها برای ترویج و توسعه سرانه مطالعه، اهدای کتاب، مشارکت خانواده‌ها در برنامه‌های اجرایی، ایجاد فضای همکاری با مهدکودک‌ها و مدارس پیش‌دبستانی است.
وی اظهار کرد: کمک گرفتن از شرکت‌های مطرح خصوصی در چاپ آثار نویسندگان و فراهم کردن زمینه مشارکت همگانی دراجرای طرح پایتخت کتاب از جمله دیگر کارهایی است که باید اجرا شود.
مظفری افزود: بطور قطع چنین طرحی به منابع مالی و انسانی مناسب نیازمند است که باید با کمک گرفتن از شرکت ها، صنایع، شهرداری ها، خیران فرهنگی و فعال سازی نهادهای مدنی تامین شود.
وی اضافه کرد: طرح پایتخت کتاب با مشارکت مردم به عنوان پشتوانه اجرایی با اقبال عمومی روبه رو و از موفقیت لازم برخوردار می شود.
معاون فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر با تاکید براینکه فرهنگ بدون کتاب دچار آسیب می شود گفت: کتاب هنوز هم به عنوان یکی از مهمترین رسانه ها به شمار می رود و فرهنگ بدون کتاب دچار آسیب می شود.
مظفری افزود: به منظور فرهنگ سازی برای کتاب و کتاب خوانی به همکاری، هماهنگی و بسیج همگانی نیاز داریم.
وی اضافه کرد: اگر همکاری های لازم در بخش ترویج فرهنگ کتاب و کتاب خوانی صورت نگیرد به توسعه فرهنگی در این بخش نخواهیم رسید.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر گفت: کتاب مبنای فرزانگی و فرهیختگی است و به عنوان چراغ راهنما و راهگشا برای انسان است.
حمیده ماحوزی افزود: باکتاب دانش و بینش انسان افزایش می یابد وبه دلیل گرفتن تصمیم های عاقلانه میزان آسیب های اجتماعی کاهش می یابد.
وی اضافه کرد: با طرح پایتخت کتاب به جای اینکه مردم در کتابخانه ها برای مطالعه جمع شوند برای دسترسی راحت تر کتاب در لایه های مختلف اجتماعی ورود کرده است.
ماحوزی، بدون اشاره به سرانه مطالعه در استان بوشهر گفت: تلاش می شود با اجرای این طرح سرانه مطالعه ارتقا یابد.
وی یادآور شد: در همین ارتباط طرح های مختلفی از جمله طرح پایلوت پرواز کتاب در بوشهر اجرا شد.
ماحوزی اضافه کرد: براساس تفاهم نامه این اداره کل با مدیرکل فرودگاه های استان بوشهرکتاب در اختیار مسافران هواپیما قرار می گیرد.
ماحوزی گفت : امروز با اجرای طرح های مختلف، کتاب و کتاب خوانی در بین مردم به مطالبه تبدیل شده است.
وی با اشاره به معرفی شهر بوشهر به عنوان پایتخت کتاب ایران، افزود: از محل اجرای این طرح برای تعمیر، تجهیز و تقویت کتابفروشی ها 200 تا 500 میلیون ریال در قالب وام های کم بهره به آنان پرداخت می شود.
این مقام مسئول اضافه کرد: که در این ارتباط سه میلیارد ریال تاکنون وام کم بهره در اختیار کتابفروشان استان قرار گرفته است.
ماحوزی تاکید کرد: پرداخت تسهیلات یاد شده در توسعه کتابفروشی های جدید و تجهیز هرچه بیشتر آنها نقش موثری دارد.
وی افتتاح پنج کافه کتاب در کتابفروشی ها، عضویت بیش از 19 هزار و 500 دانش آموز در یکهزار و 300 باشگاه کتاب خوانی از جمله دیگر فعالیت های این اداره کل برای ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی عنوان کرد.
ماحوزی گفت: برای حمایت از کتابفروشی های استان بوشهر برای فروش مناسب کتاب در سه سال گذشته اجازه راه اندازی هیچ نمایشگاه کتاب در استان داده نشده است.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر افزود: این وزارتخانه هر سال بین 700 تا 800 میلیون ریال اعتبار برای خرید کتاب از مولفان تخصیص می دهد که با توجه به امتیاز پایتخت کتاب این مبلغ در این استان به یک میلیارد و 50 میلیون ریال افزایش یافته است.
وی گفت: با توجه به مبلغ تخصیص یافته برای خرید کتاب در استان بوشهر تلاش می شود که در حد توان بتوانیم کتابهای با محتوا و مورد نیاز را از مولفان خریداری کنیم.
ماحوزی بیان کرد: با توجه به نگاه مثبت مدیریت ارشد استان نسبت به فعالیت های فرهنگی و هنری انتظار می رود استانداری بوشهر در زمینه خرید و چاپ کتابهای مورد نیاز مبلغی را در کنار اعتبارات این اداره کل در این بخش کمک کند.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر با اشاره به اهمیت ایجاد بانک اطلاعاتی جامعی از نویسندگان استان افزود: این سامانه در استان تاسیس شده و از مجموع 500 نویسنده استان تاکنون 280 نفر در آن ثبت نام کرده اند که تلاش می شود این سامانه هرچه سریعتر تکمیل شود.
وی برضرورت حمایت از چاپخانه ها و تقویت کتابفروشی ها در استان تاکید کرد و گفت: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سیاستی برای کمک به چاپ کتاب ندارد ولی تلاش می شود بخشی از کمک استانداری برای خرید کتاب در بخش حمایت از چاپ هزینه شود.
وی افزود: براساس برنامه ریزی های انجام شده تاکنون از 32 برنامه طراحی شده 70 درصد آنها در نیمه نخست امسال اجرا شده و تلاش می شود مابقی برنامه ها در فرصتی که پیش رو داریم عملیاتی شوند.
وی با اشاره به 200 تفاهم نامه منعهد شده با دستگاههای اجرایی گفت: بیشترین تفاهم نامه در پایتخت کتاب با شهرداری بوشهر منعقد شده است.
وی گفت: تلاش می شود در چهارمین دوره طرح پایتخت کتاب از مشارکت هرچه بیشتر دیگر شهرداران استان نیز بهره مند شویم.
ماحوزی اضافه کرد: با توجه به فعالیت های مختلف شهرداری در نصب المان ها در محیط شهری و فراهم کردن محیطت تلاش برای جلب و جذب همکاری این نهادها از برنامه های اصلی این اداره کل است.
وی کاروان کتاب، میلاد کتاب، سربا زکتاب، دیوار مهربانی کتاب، اهدای کتاب، کمپ های کتاب، سفیران کتاب، تجهیز تاکسی ها و اتوبوس ها به کتاب، را از طرح ها و فعالیت های اجرایی موفق استان بوشهر در طرح پایتخت کتاب عنوان کرد.
افزایش مشارکت سازمان های دولتی و غیر دولتی برای ترویج کتاب خوانی
مدیرکل کتابخانه های استان بوشهر گفت: این استان اکنون 64 کتابخانه دارد که براساس شاخص های استاندارد 168 کتابخانه دیگر باید در استان بوشهر احداث شود.
سید علی هاشمی افزود: براساس شاخص های تعریف شده باید به ازای هر 100 نفر چهار مترمربع فضای کتابخانه ای وجود داشته باشد.
وی بیان کرد: با احتساب وجود 900 هزار باسواد در استان بوشهر باید 36 هزار مترمربع فضای کتابخانه داشته باشد که این فضا در استان بوشهر هم اکنون 21 هزار متربع است.
هاشمی ادامه داد: براساس آمار نیاز است که برای هر 3 تا 5 هزار نفر جمعیت یک کتابخانه وجود داشته باشد تا دسترسی و علاقه به کتاب ایجاد شود.
وی گفت: با احتساب این شاخص اکنون در سطح استان بوشهر تنها امکان ارائه خدمات کتابخانه ای برای 320 هزار نفر فراهم است و سایر جمعیت استان که باید از جمع یک میلیون و 160 هزار نفر کم شود از خدمات کتابخانه ای برخوردار نیستند.
هاشمی یادآور شد: براساس شاخص های تعریف شده برای هر فرد باید چهار جلد کتاب وجود داشته باشد که در استان بوشهر که باید 3 میلیون و 600 هزار جلد کتاب وجود داشته باشد این آمار زیر یک میلیون گزارش می شود.
وی گفت: چنانچه مولفان و ناشران کتاب حمایت و زمینه خلق آثار جدید فراهم شود می توان زمینه جذب بیش از پیش افراد جامعه به کتابخوانی را فراهم کرد.
مدیرکل کتابخانه های استان بوشهر یادآور شد: اکنون برخی از مطالب کتاب ها و کتابخانه مدارس به روز نیستند که این باعث کاهش میل و رغبت جامعه هدف به مقوله کتابخوانی می شود.
هاشمی افزود: در هیچ جای قانون بودجه، بودجه ای برای احداث کتابخانه تعریف نشده که با توجه به این خلا قانونی نمایندگان مجلس باید از ظرفیت های خود برای پرکردن این خلا قانونی اقدام کنند.
وی ادامه داد: طی یکسال گذشته بیش از 3 هزار و 400 برنامه مختلف در حوزه کتاب و کتاب خوانی شامل کارگارهای قصه گویی، نقد و بررسی کتاب و جشنواره های ویژه کتاب خوانی در استان بوشهر به اجرا درآمده است.
هاشمی گفت: همچنین در اجرای برنامه های پایتخت کتاب ایران درخواست های سازمان های دولتی و غیر دولتی برای راه اندازی ایستگاه های مطالعه افزایش یافته است طوریکه در این ارتباط 12 ایستگاه مطالعه در بوشهر ایجاد شده است.
وی ادامه داد: برای پرکردن وقت فراغت مردم در اماکن عمومی نمایشگاه ها و ایستگاه های مطالعه در قالب طرح کتاب در گذر تاریخ اجرا شده است.
هاشمی اضافه کرد: همچنین 15 تابلوی دیجیتالی برای ترویج فرهنگ کتاب خوانی و مطالعه در سطح شهر بوشهر راه اندازی شده است.
وی افزایش اعتبارات استانی در بخش کتاب و کتابخانه ها به 25 میلیارد ریال و درآمد وصولی از شهرداری های استان به 720 میلیون ریال رسیده است.