سرویس استان های هنرآنلاین: این مراسم با حضور مقامات و چهره های ملی و استانی در تالار حافظ اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس براگزار شد که در بدو برنامه مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس گفت: امروز در اینجا گرد هم آمده ایم تا مقام دو دوست را ارج بنهیم؛ آنجا که پیوند میان کلمه و تفکر، کلمه اندیشه و کلمه و قلم برقرار می شود هنگامه ادبیات است که قرن ها را در می نوردد و سال ها در مأوای جان می نشیند و بر دل جای می گیرد.
گفتن از برادران فقیری دشوار و صحبت از اولین هاست
بهزاد مریدی ادامه داد: سخن گفتن از برادران فقیری دشوار و صحبت از اولین ها است؛ ابوالقاسم فقیری اولین فردی است که بخشی از فرهنگ مردم ممسنی را مستند سازی کرد و در سال ١٣٣٩ برای اولین بار نتیجه این تحقیقات را درباره فرهنگ مردم فارس در کتاب کوچه با مسئولیت احمد شاملو منتشر کرد.
وی افزود: اگر در هنگامه هجوم فرهنگ های مهاجر و مهاجم نتوانیم میان فرهنگ غنی مادی و معنوی گذشته و امروز پلی ببندیم و به پاسداری از حریم زبان و ادب بومی، مردمی و عامه بپردازیم، جهانی بی هویت خواهیم داشت.
مریدی تاکید کرد: این همان راهی است که استاد ابوالقاسم فقیری در آن گام گذاشت؛ حاصل این راه دشوار و سخت آثار ارزشمندی همچون باورهای مردم فارس، آداب و رسوم نوروزی در فارس، سیری در ترانه های محلی و ... است که گوشه هایی از فرهنگ مردم فارس را باز می نمایاند.
وی با بیان اینکه در این میان داستان ها هم خودنمایی می کنند، افزود: آثاری همچون "اجاق کور"، "خانه خانه خودمان"، "دیو"، "با خودم در راه" و ... از کتاب های منتشر شده او است و اینجا نقطه تلاقی و هماهنگی و همگونی دو برادر است.
مدیر کل فرهنگ ارشاد فارس عنوان کرد: داستان عرصه ای که واقعیت را از دریچه ذهن نویسنده باز می نماید و امین فقری نویسنده ای می شود که ملال روزگار را در دهکده پر ملال نشان می دهد؛ در این داستان توصیه تنهایی و ملال روحی معلمان روستا و دشواری و خشونت دهقانان به داستان هایش حال و هوایی شاعرانه و دقتی جامعه شناسانه می بخشد.
مریدی افزود: امین فقیری از اولین نویسنده داستان های روستایی ایران به شمار می رود و با قلم توانای خود واقعیت روزگار را باز می نماید. هر چند که هر چه جلوتر می رویم این واقعیت گرایی محض جای خود را به واقعیت ذهنی نویسنده می دهند که در واقع بازنمایی واقعیت به زبان امین فقیری است و گاه داستان های او با رئالیسم جادویی پهلو می زند.
در ادامه کورش کمالی سروستانی رئیس مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس به کنکاش در داستان نویسی و پژوهش های برادران فقیری در فرهنگ مردم پرداخت.
کوروش کمالی سروستانی رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران مرکز فارس هم در سخنانی ابتدا به تشریح اهمیت داستان در فرهنگ ایران پرداخت و در ادامه گفت: خوش نگاشته های فقیریان در ذهن یکایک ما به نیک نقش شده است؛ آینه رنج ها و شادی هایمان شده اند؛ بدان گونه که سرگذشت پرفراز و نشیب زندگانی را در قالب حکایات و داستان برایمان وا می گویند.
وی افزود: ابوالقاسم و امین فقیری با به کار بردن اندیشه های آرمانی و انسانی و نیز خلاقیت های ویژه هنری خویش، برآنند تا بازتاب زندگی اجتماعی، فردی، زندگی اجتماعی، فرهنگی و هنری مردمانی باشند که چونان خود آنان آرمان ها و آرزوهایشان را می زیند.
کمالی گفت: نثر روان، صمیمی و خالی از تکلف و تصنع، روشنان افق اندیشه، اشراف به فرهنگ عامه مردمان این خطه، آشنایی با حکایات و حوادث کهن این سرزمین و رویکرد اخلاقی و تعلیمی در نگارش آثار، دستمایه خلق آنان را، به آثاری با خوانندگانی بی شمار تبدیل کرده است.
رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران مرکز فارس در ادامه با بیان اینکه در آثار برادران فقیری بی هیچ دشواری می توان روح تاریخ این شهر، بزرگان و نام آوران این سرزمین و صمیمیت مردمان کوچه و بازار را یافت، خاطرنشان کرد: در آثارشان با تجربه های زیستی آنان همراه می شویم و در افق معنایی نگاشته هایشان، روح عاشقانگی و دلدادگی را به ریشه هایشان باز می شناسیم.
ابوالقاسم فقیری در پژوهش های سترگ فرهنگ نام آور می شود
کمالی گقت: در پویه تاریخ فرهنگی پنجاه ساله ایران و فارس استاد ابوالقاسم فقیری در پژوهش های سترگ فرهنگ نام آور می شود. عادات و سنن، افسانه ها، قصه ها، باور ها و اوراد جادویی اساطیر و ضرب المثل های عام او را به تصویر درونمایه هایی رهنمون ساخته که رنگ و بوی هسته شناسانه او است. آثارش حکایت از دغدغه های ذهنی دارد که نه تنها دلباخته هنر است که بیانگر شیوه فکر و ارزش های فرهنگی مردمان این سرزمین است و قهرمانان فولکلوری او آینه امام نمای تمدنی هستند که از آن برخاسته اند.
کمالی تصریح کرد: ابوالقاسم فقیری به گواهی آثارش تفکر مانایی فرهنگ اصیل سرزمینش را به دوش می کشد و نرم آهنگ صادقانه و مهربانانه کلامش بدان هویت و ماهیتی می بخشد که خاص آثار و شخصیت او است.
این استاد دانشگاه درباره امین فقیری هم گفت: امین فقیری را با "دهکده پر ملال" و دیگر آثار گرانقدرش یکی از سرآمدان نسل دوم داستان نویسان معاصر می شود. این کتاب در سال ١٣٤٧یک اتفاق شگفت بود و نشان از تولد نویسنده ای آگاه و جستجوگر می داد و اندیشه و ذهن خواننده را به فضاهای تاریک کشاند و تفکرانگیز و سبک آفرین شد. با نگاهی واقع بینانه، جامعه شناسانه و نثری شاعرانه.
وی افزود: روایت، شگرد ادبی امین می شود و راوی به داستان هایش جان می دهد. از دهکده پر ملال به کوچه باغ های اضطراب می رسد و "کوفیان"، "غم های کوچکش" را در "سیری از جذبه و درد" روایت می کنند تا "سخن به جنگل سبز و تبردار و تیر" می رسد و با "دو چشم خندانش" "مویه های منتشر" را "تمام باران های دنیا" وصل می کند.
کمالی ادامه داد گفت: امین مهربان است. دوست داشتنی است. فروتن است. استاد است و از همه مهم تر انسانی با اخلاق و مثال زدنی مثل برادرش ابوالقاسم.
سپس رحیم هودی، پیشکسوت سینما، تئاتر و تلویزیون از رفاقت خود با این چهره های ادبی کشور یاد کرد.
هنوز از داستان ها و آثار فقیری انرژی می گیرم
هودی با بیان اینکه هنوز از داستان ها و آثار ابوالقاسم فقیری انرژی می گیرد روی صحنه تالار حافظ قرار گرفت و گفت: این نویسنده آنچنان مردم شناس است که ندیده و نشناخته در دل جای می گیرد همچنانکه در دل مردم ممسنی و دیگر نقاط جایی برای خود باز کرد.
وی در ادامه بر اساس قصه "دعای باران" ابوالقاسم فقیری نمایشنامه ای را که سالها پیش بر این اساس نوشته و به روی صحنه برده بود بداهه خوانی کرد.
این هنرمند پیشکسوت فارس درخصوص امین فقیری هم گفت: او نیز کاری کرد که من بیشتر در صحنه قدم بردارم.
هودی از نمایشنامه "قالی بافان" نوشته امین فقیری هم نام برد که بر اساس آن تئاتری را روی صحنه برده بود.
وی در حالی از نمایشنامه "دوست مردم" -که سرگذشت کارگران نانوایی و آسیابانی را روایت می کند- یاد کرد که با چشمانی اشکبار بخشی از آن را بازی کرد و گفت: هریک از قصه های برادران فقیری می تواند تصویری باشد.
در ادامه محمد عسلی مدیر مسئول روزنامه عصر مردم به بیان ابعاد شخصیتی و حرفه ای برادران فقیری و بیان خاطراتی از دوستی با ایشان پرداخت.
برادران فقیری از ملاک های انجمن مفاخر بالاتر هستند
سیروس رومی پژوهشگر و روزنامه نگار پیشکسوت و عضو هیئت امنای انجمن آثار و مفاخر فرهنگی فارس هم گفت: برای اهدای نشان مفاخر چند ملاک وجود دارد که اول آثار افراد ، در مرحله بعد اخلاق و در مرحله سوم تأثیری که مفاخر بر جامعه است، مورد نظر قرار می گیرد؛ امشب اگر شاهد اهدای نشان مفاخر به این دو برادر هستیم، ایشان از این ٣ شاخص بالاتر هستند.
وی در ادامه به بیان خاطراتی از دوستی و به گفته خودش "شاگردی" دیرینه خود با برادران فقیری پرداخت.
رومی با بیان اینکه امین فقیری در اولین کتاب خویش به اوج می رسد، عنوان کرد: او با ترجمه کتابش به زبان روسی نخستین تجربه های دردسر آفرین را هم پشت سر می نهد.
برادران فقیری پویندگان فرهنگ مردم جنوب ایران
همچنین حجت الاسلام عبدالواحد موسوی لاری در این آیین که به میزبانی انجمن آثار و مفاخر و انجمن اهل قلم استان فارس برگزار شد، برادران فقیری را پویندگان فرهنگ مردم جنوب ایران دانست و گفت: آنان با مهاجرت به استان های همجوار و نقاط روستایی ترکیب کننده فرهنگ عامه مردم در این مناطق بودند که ارزش ماندگاری دارد.
رئیس مرکز اسلامی حضرت فاطمه زهرا(س) خواستار حفظ میراث برادران فقیری در ثبت و نگاشت فرهنگ عامه مردم شد و گفت: کار پژوهشی ماندگار ایشان برای شایسته کردن این حرکت به سمت هویت جامعه ستودنی است.
وی افزود: امین فقیری به یک سلسله باور رسید که نیازمند بهسازی است چراکه برخی از رفتارهایی که در روستا مشاهده کرد نیازمند وانمایی بود و در مسیر اصلاح گام برداشت.
موسوی لاری با بیان اینکه آنچه از اهمیت برخوردار است و باید به آن توجه داشت پیوند آنان با مردم است، در ادامه گفت: ایشان توانستند در طول نیم قرن فعالیت خود با مردم پیوند یافته و مردم با عنوان الهام بخش خود انتخاب کنند.
وی تاکید کرد: اگر کسی در ماندگاری مردم و فرهنگ آنان تلاش کند خود هم ماندگار خواهد بود.
موسوی لاری با اشاره به خانواده برادران فقیری هم گفت: خاندان فرهنگی با نگاه فرهنگی فرزندانی پرورش دادند که اگر امروز این حجم تکریم بر آنها وجود دارد نشان از تربیت خوب و پیوند آنان با مردم است.
وزیر اسبق کشور با بیان اینکه فارس و شیراز سرزمین فرهنگ است، گفت: رجحان سرزمین فارس به فرزندان فرهنگی آن است، شیراز شهر فرهنگ است که چنین فرزندان بزرگی مانند حافظ، سعدی و اساتیدی همچون برادران فقیری در خود تربیت کرده است.
این در حالی است که به مناسبت نکوداشت برادران فقیری از پرتره این نویسندگان و پژوهندگان فرهنگ فارس که توسط استاد علیرضا عطروش نقاشی شده است رونمایی شد.
در پایان مراسم نکوداشت برادران فقیری ششمین و هفتمین نشان مفاخر استان فارس با حضور مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی، رئیس مرکز اسلامی فاطمه الزهرا(س) و رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی استان فارس اهدا شد.
الهه بهرامی
عکاس: علی روزی‌طلب