هنر همپاست با درد فلسطین

حالا در این روزهای ملتهب و خونبار فلسطین، دلیلش خروش خون مظلوم باشد یا بیداری وجدان انسان‌های آزاده؛ آنچه مسلم است اینکه دیگر نه ‌فقط کتمان و انکار مظلومیت مردم غزه که حتی سکوت در برابر این جنایت بی‌سابقه در تاریخ اشغالگری سرزمین فلسطین نیز جای توجیه ندارد. برای همین هم هست که با وجود مردود شدن بخشی از جامعه هنری جهان در این آزمون دشوار بشری، برخی چهره‌های هنری، ورزشی و... هم که پیش از این نمی‌توانستی تصورش را بکنی پرچم حمایت از کودکان، زنان، سالمندان و... بی‌گناهان غزه را به دوش بگیرند، پا به میدان گذاشته‌اند و با شیوه‌های مختلف از رژیم صهیونیستی اعلام انزجار می‌کنند؛ از «میچله رچ»، کاریکاتوریست و نقاش مشهور ایتالیایی کتاب‌های کمیک استریپ که به «زرو کالکاره» مشهور است و گفته فستیوال «لوکا فیلم» را در کشورش تحریم می‌کند، زیرا سفارت اسرائیل جزو اسپانسرهای آن است، تا خیل هنرمندان پرشماری که این روزها مسیر همراهی با مردم فلسطین و رد سیاست‌های جنایتکارانه رژیم صهیونیستی را برگزیده‌اند. رچ می‌گوید: «متاسفانه اینکه سفارت اسرائیل در ایتالیا اسپانسر این فستیوال است، از نظر من یک مساله است. وقتی ۲ میلیون نفر در غزه گرفتارند، برای من ممکن نیست که در آنجا جشن بگیرم. من برای شرکت انتشاراتی‌ام، برای خوانندگان و برای خودم نیز متاسفم».

البته این فقط رچ نبوده که به نسل‌کشی صهیونیست‌ها در غزه واکنش نشان داده؛ حجم و کیفیت اعتراض هنرمندان و چهره‌های مشهور دنیا، بویژه در اروپا و آمریکا به ‌شکلی است که اعجاب صاحب‌نظران را برانگیخته است. در همان حال که هنرمندانی چون مدونا، گال گادوت، نینا دوبریف، صوفیا ریچی، آشلی تیسدال و کایلی جینر نامی سیاه از خود به جا گذاشتند و حمایت خودشان را از رژیم صهیونیستی در عملیات توفان الاقصی اعلام کردند و با واکنش تند کاربران شبکه‌های اجتماعی روبه‌رو شدند، در این سو هم هنرمندان بسیاری در صف حمایت از کودکان غزه قرار گرفتند. آنجلینا جولی، بازیگر سرشناس هالیوودی در پستی در صفحه شخصی‌اش زیر تصویری از ویرانی‌های غزه نوشت: «غزه در ۲ دهه گذشته، یک «زندان باز» بوده و حالا به ‌سرعت درحال تبدیل ‌شدن به یک گور دسته‌جمعی است. ۴۰ درصد از کشته‌شدگان کودکان بی‌گناه هستند، خانواده‌ها و کل جمعیت در حال کشته ‌شدن هستند و جهان فقط نظاره‌گر است». وی تأکید کرده که رهبران جهان با امتناع از درخواست آتش‌بس بشردوستانه و ممانعت از تحمیل آتش‌بس از سوی شورای امنیت سازمان ملل، در این جنایت‌ها شریک هستند. جولیا پطرس، خواننده مسیحی لبنانی حامی جبهه مقاومت نیز یادداشتی نوشت و ابراز کرد: «اسرائیل که به این سرزمین و ناموس تجاوز کرده و تاریخ سیاهش را روی قتل و آواره‌سازی و ترور بنا کرده، دشمنی که در دهه‌های گذشته به او حق ریختن خون‌های ما داده شده، اکنون مرتکب نسل‌کشی فرزندان ملت ما در فلسطین می‌شود. درباره کدامین حق حرف می‌زنید؟» 

در جانب دیگر، پای یک نامه از سوی هنرمندان آمریکایی خطاب به بایدن، نام 55 هنرپیشه تراز بالای هالیوودی دیده می‌شود؛ نام‌هایی چون سوزان ساراندون، کیت بلانشت، واکین فونیکس، کریستین استوارت، ماهرشالا علی، چنینگ تاتوم، مارک روفالو، اسکار ایزاک، اندرو گارفیلد و جسیکا چستن. آنها با آنکه صراحتی در محکوم ‌کردن اسرائیل نداشتند، خواستار توقف جنگ شده‌اند و از ویرانی‌ها و نبود و قطع امکانات اولیه زندگی در غزه نوشته‌اند. هنرمندان دیگری چون میریام مارگولیز، تیلدا سوینتون، چارلز دنس، پیتر مولان، استیو کوگان و... نیز از جمله امضاکنندگان نامه 2000 نفر از ستاره‌های ادبیات، بازیگری و... انگلیسند و بیان کرده‌اند: «غزه در حال حاضر جامعه پناهندگان و فرزندان پناهندگان است. اکنون در میان صدها هزار نفر که از هوا، دریا و زمین بمباران شده‌اند، به فلسطینی‌هایی که پدربزرگ و مادربزرگ‌شان با لوله تفنگ مجبور به ترک خانه‌های‌شان شده بودند، دوباره گفته می‌شود که یا فرار کنند یا با مجازات دسته‌جمعی در مقیاسی غیرقابل تصور مواجه خواهند شد. آنها از حقوق‌شان محروم هستند و وزیر دفاع اسرائیل آنها را «حیوانات انسانی» توصیف می‌کند، به افرادی بدل شده‌اند که صهیونیست‌ها به خودشان اجازه می‌دهند تقریبا هر بلایی سرشان بیاورند. دولت‌های ما نه تنها جنایات جنگی را تحمل، بلکه به آنها کمک می‌کنند. زمانی فرا می‌رسد که آنها هم به خاطر همدستی خود پاسخگو خواهند بود». این هنرمندان بر کمک‌رسانی دارویی و آب‌ و غذایی به غزه تأکید کرده‌اند و خواستار آتش‌بس فوری و باز شدن گذرگاه‌های غزه شدند؛ کسانی چون ماکسین پیک و خالد ابدالا، کارگردانانی چون مایکل وینترباتوم، مایک لی و آصف کاپادیا، کمدین‌هایی نظیر فرانکی بویل و جوزی لانگ، نویسندگانی همانند مارینا وارنر، ژاکلین رز، جیلیان اسلوو و کورتیا نیولند، نمایشنامه‌نویسانی از جمله تانیکا گوپتا و ابی اسپالن، شاعر آنتونی آناکساگورو، همچنین شماری از هنرمندان تجسمی انگلیس. در بخش دیگری، موضع‌گیری «مارک روفالو» نیز که با بازی در نقش کاراکتر «هالک» شناخته می‌شود، جلب‌توجه می‌کند. 

او نوشته: «وقایع غم‌انگیزی در اسرائیل و غزه در حال رخ دادن است و من در غم و اندوه ناگفته و رنج از دست دادن زندگی و عزیزان هستم. این خشونت وحشتناک باید پایان یابد. بدیهی است که من هیچ پاسخی ندارم اما احساس می‌کنم کاملا ضروری است که بر وجود و واقعیت مشترک انسانی خود تمرکز کنیم. امیدواریم انسانیت به التیام زخم‌های غیرقابل‌تصور تفرقه کمک کند». او هم از کسانی است که مشکلات به‌‌وجود آمده در شهرهای تحت ‌اشغال را با جنایات گسترده اسرائیل در غزه در کفه‌های برابر قرار داده است.

حمایت‌های دیگر هنرمندان البته کم نبوده: ریزاحمد، بازیگر عرب‌تبار هالیوود در گفت‌وگوهای اختصاصی با شبکه‌های پربیننده تلویزیونی، تلاش کرد تا صدای مردم رنج‌کشیده غزه باشد و از محدودیت‌هایی که بر آنها اعمال می‌شود پرده بردارد و افکار عمومی را در جریان آنها بگذارد؛ همچنین نانسی عجرم‌ که در حسابش در شبکه ایکس‌ نوشته: «خداوندا، از فلسطین و لبنان محافظت کن، ما شایسته زندگی در صلح در سرزمین خودمان هستیم» و جی‌جی حدید، مدل فلسطینی‌تبار که همدردی و اندوه عمیقش را درباره مردمی که تحت اشغال زندگی می‌کنند با این کلمات بیان کرده که «من احساس همدردی عمیقی با مردم فلسطینی دارم که زیر سایه اشغال زندگی می‌کنند، این وظیفه‌ای است که هر روز آن را احساس می‌کنم. هر انسانی حق دارد با احترام و امنیت زندگی کند، بدون توجه به ملیت، نژاد یا مذهبش. می‌دانم حرف‌هایم هرگز دردها را التیام نمی‌بخشد اما همیشه برای امنیت و صلح انسان‌های بی‌گناه، دعا می‌کنم» نیز از همین شمارند؛ کما اینکه جورج کلونی، بازیگر مشهور سینما هم که همسری لبنانی دارد، صدایش را برای دفاع از مردم غزه بلند کرد و هانی ابواسعد، فیلمساز تحسین‌شده فلسطینی مقیم هلند نیز که سالیان طولانی است رنج دوری از سرزمین مادری‌اش را تحمل می‌کند، می‌گوید هنر بدون سیاست و محکوم ‌کردن ظلم و ستم بی‌معناست و بزرگ‌ترین آرزویش را زندگی در خاورمیانه عاری از رژیمی چون اسرائیل بیان می‌کند. وی ادامه داده: «ماهیت اسرائیل موجب شرمساری یهودی‌هاست و اگر با این موضوع مخالفند، باید تحت هر شرایطی این مساله را تغییر دهند».

«مل گیبسون» هم که ساخت فیلم «مصائب‌مسیح» او باعث شد نزدیک به یک دهه از صحنه فیلمسازی کنار گذاشته شود، بی‌هراس از فشار تار عنکبوتی لابی‌های صهیونیستی، با انتقاد از اسرائیل، حمایت خود از مردم مظلوم غزه را رسانه‌ای کرد. در روزهای اخیر، ویدئویی نیز که از «جیسون استاتهام» ستاره ‌سینما و اکشن‌کار معروف منتشر شد، سروصدای زیادی به ‌پا کرد. این ستاره چند روز است پرچم فلسطین را روی خودروی خودش نصب کرده و با آن در خیابان‌ها رانندگی می‌کند. 

رویدادهای هنری مختلفی نیز به بمباران‌های وحشیانه غزه توسط رژیم صهیونیستی واکنش نشان داده‌اند. در حالی که مردم مصر از دولت این کشور درباره نحوه برخورد با موضوع غزه تحت ‌حملات شبانه‌روزی  ناخشنودند، برگزاری چهل‌وپنجمین دوره جشنواره فیلم قاهره، از معتبرترین و قدیمی‌ترین جشنواره‌های جهان عرب، لغو شد. دست‌اندرکاران جشنواره گفتند این دوره را به‌دلیل حملات صهیونیست‌ها به غزه در زمان خودش یعنی  15 تا 24 نوامبر برگزار نخواهند کرد و فعلا نمی‌توانند زمانی برای آن تعیین کنند. ۲ جشنواره دیگر عربی، یعنی جشنواره‌های فیلم اجیال دوحه و ال‌گونای مصر هم اعلام کردند جشنواره‌های مذکور را برگزار نمی‌کنند. خبر کمک چندمیلیون‌ دلاری جشنواره ال‌گونای به مظلومان غزه در روزهای اخیر سروصدای زیادی به پا کرد و موسسه فیلم دوحه قطر هم که برگزارکننده جشنواره دوحه است و روابط نزدیکی با فیلمسازان فلسطینی و دیگر نهادهای خاورمیانه دارد، اعلام همبستگی عمیق با خواهران و برادران فلسطینی را در بیانیه خود گنجاند. جالب‌توجه‌تر اما لغو برگزاری مراسم جوایز موسیقی MTV اروپا ۲۰۲۳ در پاریس بود که در بحبوحه درگیری‌های مداوم در غزه لغو شد. قرار بود این مراسم ۵ نوامبر با اجرای گروه کی پاپ BTS و دیگران برگزار شود. برگزارکنندگان مراسم گفتند این رویداد سال ۲۰۲۴ از سر گرفته خواهد شد.

برگزارکنندگان MTV که جشن سالانه و جهانی موسیقی است، تصریح کرده‌اند: «در حالی ‌که شاهد ادامه رویدادهای ویرانگر هستیم، لحظه‌ای هم نمی‌توانیم به یک جشن جهانی فکر کنیم. با جان باختن هزاران نفر، وقت، وقت ماتم است». همچنین جشنواره فیلم کارتاژ تونس، قدیمی‌ترین ویترین سینمای آفریقا هم لغو شد. این جشنواره که قرار بود از ۲۸ اکتبر تا ۴ نوامبر در تونس برگزار شود و فقط از کارگردانان عرب یا آفریقایی اثر می‌پذیرد، رویداد مهمی در تقویم فرهنگی تونس است. با این ‌حال، وزارت فرهنگ تونس در بیانیه‌ای اعلام کرد این رویداد سینمایی را «در همبستگی با برادران فلسطینی‌ و با توجه به وضعیت بحرانی انسانی در نوار غزه... در پی تجاوزات وحشیانه صهیونیست‌ها» لغو می‌کند.

همه اینها در حالی بود که عربستان در گرماگرم حوادث فلسطین و فاجعه بشری در غزه، جشنواره تفریحی موسم الریاض را با حضور ستارگان بین‌المللی چون مایک تایسون بوکسور، کریستیانو رونالدو فوتبالیست و سلمان‌خان بازیگر برگزار کرده و انتقادهای بی‌شمار به برگزاری آن را نادیده گرفته است.