سرویس تجسمی هنرآنلاین: دوازدهمین دوره نمایشگاه هنر دوبی از 1 تا 4 فروردین 1397 در کشور امارات برگزار شد. نمایشگاه آرت دوبی یک رویداد هنری بین‌المللی است که محل عرضه آثار هنری خاورمیانه، آفریقا و جنوب آسیا است و در سال‌های گذشته به محل اجتماع هنرهای معاصر منطقه تبدیل شده است. آرت‌فر دوبی در این دوره میزبان ۱۰۵ گالری از ۴۷ کشور جهان بود و ایران نیز با حضور 5 گالری در این رویداد مشارکت داشت.
گالری‌های آریا، خاک، دستان، محسن و آب انبار با حضور در این رویداد و نمایش آثاری از هنرمندان منتخب خود تلاش کردند، توانمندی‌های هنرهای تجسمی ایران را به مخاطبان بین‌المللی معرفی کنند. در ادامه گفته‌های مدیران این گالری‌ها را از تجربه حضور در آرت دوبی بخوانید.
مخاطبان خارجی هنرمندان مدرنیست ایرانی را بسیار خوب می‌شناختند
آریا اقبال، مدیر گالری آریا در گفت‌وگو با هنرآنلاین گفت: گالری آریا تنها غرفه ایرانی در بخش هنر مدرن آرت‌فر دوبی بود که با آثار طبیعت بی‌جان 8 هنرمند مدرنیست در این نمایشگاه حضور داشت. سهراب سپهری، منوچهر یکتایی، فریده لاشایی، پروانه اعتمادی، لیلی متین دفتری، گارنیک درهاکوپیان، بهمن محصص و کمال الملک هنرمندان منتخب گالری آریا بودند که آثار آنها در آرت دوبی ارائه شد. دلیل حضور کمال الملک در این مجموعه آن است که به نظر ما او آغازگر تفکر مدرنیست در ایران بود و اگر این مسیر را شروع نمی‌کرد شاید نگاه مدرنیستی دیرتر در ایران آغاز می‌شد.
اقبال افزود: گالری آریا به طور مشخص در زمینه هنر مدرن ایران فعالیت می‌کند و اگرچه در زمینه هنر معاصر نیز فعال است، اما تمرکز ما بر بازخوانی هنر مدرن است. مسئولان آرت دوبی هم با توجه به شناختی که از فعالیت ما داشتند از گالری آریا دعوت کردند تا هنر مدرن ایران را معرفی کند.
او با اشاره به نحوه انتخاب این هنرمندان گفت: ملاک ما پیدا کردن طبیعت بی‌جان‌هایی از هنرمندان مدرنیست بود و با توجه به اینکه چند سال است به صورت جدی درباره این آثار مطالعه می‌کنیم، مجموعه درخشانی را انتخاب کردیم که فروش موفقیت‌آمیزی هم داشت.
این گالری‌دار افزود: بیشتر مخاطبان ما غیر ایرانی بودند و نکته جالبی که وجود داشت این بود که بعضی از آنها هنرمندان مدرنیست ایرانی را بسیار خوب و دقیق می‌شناختند و با علاقه و دقت درباره آنها صحبت می‌کردند. حضور در این رویداد باعث شناخته‌تر شدن گالری شد و ارتباط‌های خوبی با مجموعه‌داران و گالری‌های غیر ایرانی ایجاد کردیم.
اقبال درباره بازخوردهای این نمایشگاه گفت: نظرات مسئولان نمایشگاه و بازدیدکنندگان نشان می‌دهد که گالری آریا بهترین غرفه بخش مدرن نمایشگاه بود. البته سال گذشته هم چنین بازخوردی را داشتیم اما نکته مهم این است که امسال تعداد بازدیدکنندگان ایرانی کمتر بود و این نظر از مخاطبان خارجی به دست آمد.
مدیر گالری آریا درباره حضور گالری‌های ایرانی در این رویداد گفت: حتما اگر تعداد بیشتری گالری ایرانی در این رویداد هنری حضور داشتند، می‌توانستند نمایانگر بخش بزرگتری از هنر ایران باشند، اما در مجموع حضور گالری‌های ایرانی بسیار درخشان و قدرتمند بود.
حضور در آرت‌فرها بستری برای فعالیت هنرمند در فضایی جدید
یاسمن متین‌فر مدیر گالری آب انبار با بیان اینکه امسال با آثار 7 هنرمند در آرت دوبی حضور داشتند گفت: آثار منتخب رضا عابدینی، رضا آرامش، دیوید بچلر، مجید فتحی‌زاده، آویش خبره‌زاده، ساناز مزینانی و کامران یوسف‌زاده در این رویداد به نمایش درآمد. از میان هنرمندان زیادی که با گالری همکاری دارند افرادی را انتخاب کردیم که به نوعی معرفی‌نامه گالری و نمایانگر ویژگی‌های هنرمندانی است که با آنها کار می‌کنیم.
متین‌فر با اشاره به اینکه برای دومین بار در این رویداد حاضر شدند افزود: به نظر من برگزاری آرت فر دوبی اتفاق خوبی است، چون این رویداد بین‌المللی در نزدیک‌ترین محل به تهران قرار دارد و فرصت خوبی است که هنر ایران در آن دیده شود. امسال آثار نمایش داده شده کیفیت خوبی داشتند و ما هم بازخورد خوبی از مخاطبان خود گرفتیم.
او درباره نحوه انتخاب هنرمندان توسط گالری آب انبار گفت: یکی از نکات مهم آن بود که هم‌نشینی آثار هنرمندان در کنار یکدیگر از نظر بصری فضایی جذاب به وجود بیاورد. از سوی دیگر گالری آب انبار هر سال برنامه شرکت در چند آرت‌فر را دارد و در هر کدام از آنها گروهی از هنرمندان خود را شرکت می‌دهد.
متین‌فر افزود: هر گالری در طول کار خود با هنرمندانی همکاری می‌کند که نمایانگر سلیقه و رویکرد آن هستند و در نتیجه ممکن است آثار این هنرمندان در مسائل بنیادین به یکدیگر نزدیک باشد. بنابراین آثاری که از چند هنرمند در کنار هم به نمایش درآمده است، نمی‌توانند کانسپت خیلی دور از هم داشته باشند. ما در چیدمان غرفه هم به این نکته توجه کردیم که کدام آثار در کنار هم قرار بگیرند تا از نظر بصری بیشتر هماهنگ باشند.
او درباره بازخوردهای حضور گالری آب انبار در آرت‌دوبی گفت: حضور بعضی از هنرمندان شناخته شده‌تر مانند وای زی کامی توجه مخاطبان را جلب می‌کرد. در عین حال هنرمندان جوان‌تر هم مورد توجه قرار گرفتند و مخاطبان درباره آنها کسب اطلاع می‌کردند. در مجموع این نمایشگاه مخاطبان متفاوتی داشت و علاوه بر کشورهای عربی، بازدیدکنندگان اروپایی نیز در این رویداد حضور داشتند.
متین‌فر ادامه داد: حضور در آرت‌فرها قطعا تاثیرات زیادی در فعالیت گالری‌ها دارد چون فضایی است که کیوریتورها، هنرمندان مختلف و مخاطبان هنر در آن حضور دارند و این رویداد شروعی می‌شود برای ایجاد ارتباط‌های جدید و پیگیری فعالیت هنری گالری‌ها و هنرمندان مختلف. پیش از این هم ما در در چند آرت فر حضور داشتیم و موفقیت‌های زیادی به دست آوردیم. ممکن است این اتفاقات به فروش آثار منجر نشود اما بستری برای فعالیت هنرمند در فضایی جدید ایجاد می‌کند.
مدیر گالری آب انبار ادامه داد: سال گذشته 7 گالری ایرانی و امسال 5 گالری در آرت دوبی حضور داشتند که فعالیت بسیار خوب و قدرتمندی داشتند. هر قدر تعداد این گالری‌ها بیشتر باشد و کیفیت آثار آنها بهتر باشد حضور هنر ایران پر رنگ‌تر خواهد بود و کم‌کم تصویر بهتری از اتفاقات هنری ایران در نگاه سایر مخاطبان بین‌المللی ایجاد می‌شود.
هنر کتاب‌سازی ایرانی در آرت‌فر دوبی
هرمز همتیان مدیر گالری دستان درباره پروژه‌ی "مصورنامه" که در آرت‌فر دوبی به نمایش درآمد گفت: پروژه مصورنامه یک کار کیوریتوریال است که چند سالی است در گالری دستان روی آن کار می‌کنیم و تیم کیوریتوری این پروژه متشکل از آریا کسایی، اشکان زهرایی و من است.
او با اشاره به اینکه آثار 15 هنرمند در این مجموعه نمایش داده شد افزود: نکته مهم در این پروژه، هنرمندانی است که در آن حضور دارند. اردشیر محصص، علی اکبر صادقی، فریدون آو، پویا افشار، شهریار احمدی، محسن احمدوند، محمدحسین غلامزاده، ملودی هژبر، فرشید ملکی، ایمان راد، کورپور، پی بک، فرح اصولی، نیکزاد نجومی و امین منتظری هنرمندانی هستند که آثار آنها برای حضور در پروژه مصورنامه انتخاب شد.
همتیان افزود: ایده محوری این نمایشگاه به هنر کتاب‌سازی در ایران برمی‌گردد و بر این اساس آنچه نمایش داده شد مانند کتاب‌های بزرگی بود که توسط مخاطب ورق می‌خوردند. در این مجموعه 2 اثر نقاشی قاجاری متعلق به قرن 19 میلادی نیز وجود داشت و کل مجموعه اشاره‌ای به سنت کتاب‌سازی ایرانی و نقاشی‌هایی که در کتاب‌ها، به‌خصوص در دوره صفوی جای می‌گرفت، داشت. دستان به منابع خوبی در این حوزه دسترسی داشت و هنرمندانی با آثار بسیار جذاب در آن جای گرفتند که از استادان شناخته شده تا جوانان در این میان قرار داشتند و این موضوع به ما اجازه داد طیف گسترده‌ای از هنرمندان را به مخاطبان معرفی کنیم. با توجه به این که پروژه کیوریتوری شده بود، آثار انتخاب شده با یکدیگر همخوانی داشتند.
این گالری‌دار با بیان اینکه آرت‌فر دوبی فرصتی برای کسانی است که قصد دارند هنر منطقه را بشناسند، ادامه داد: غرفه گالری دستان بازخورد خیلی خوبی از جانب کیوریتورها و منتقدان دریافت کرد و مطالبی در مجلات معتبر درباره آن نوشته شد. اجرای ساختاری غرفه توسط محمد حسین غلامزاده انجام شد و طراحی صفحات کتاب را استودیو کارگاه به انجام رساند. این پروژه گسترده‌ترین کاری بود که گالری دستان تا به حال در آرت‌فرها انجام داده است.
او با اشاره به چهارمین حضور گالری دستان در آرت‌فر دوبی گفت: مخاطب ایرانی برای ما در درجه اول اهمیت قرار دارند اما قصد داشتیم مخاطبان بیشتری داشته باشیم و مخاطب خارجی را هم درگیر کار خود کنیم. به همین دلیل علاقه داریم در کنار آرت‌فر دوبی در رویدادهای دیگر هم شرکت کنیم و بر همین اساس بلافاصله بعد از این رویداد در آرت بازل هنگ کنگ شرکت کردیم و آثاری از سام سمیعی را نمایش دادیم. آرت بازل با قدمت زیادی که دارد از اعتبار بیشتری برخوردار است و مخاطبان بیشتری را جذب می‌کند.
همتیان درباره حضور گالری‌های ایرانی در آرت‌فر دوبی گفت: غرفه‌های ایرانی جزء مهم‌ترین شرکت‌کنندگان نمایشگاه بودند که آثار خیلی خوبی را ارائه دادند. امیدوارم این حضور پر قدرت ادامه پیدا کند و در سایر رویدادهای هنری هم قابل مشاهده باشد. معمولا گالری‌های ایرانی در نسخه‌های مختلف آرت‌بازل (بازل سوییس، مایامی آمریکا و هنگ‌کنگ) حضور ندارند و در آرت‌بازل هنگ‌کنگ هم تنها گالری دستان حضور داشت، در حالی که در این رویدادها توجه زیادی به هنر ایران می‌شود و لازم است گالری‌های بیشتری حضور داشته باشند تا بتوانند هنر ایران را به خوبی معرفی کنند.
همتیان ادامه داد: حضور در آرت‌فرها برای گالری‌های جوانی مثل ما دشوار است و زحمت بسیاری به همراه دارد. اما همکاری با همه افرادی که با گالری دستان در این دو رویداد مشارکت داشتند نشان داد که پتانسیل همکاران ایرانی برای برگزاری این کارها بسیار خوب است و باید از تمام کسانی که در تیم گالری دستان و خارج از آن به حضور ما در آرت فر دوبی و آرت بازل هنگ کنگ کمک کردند، تشکر کنم.
همتیان درباره برنامه‌های بین‌المللی آینده دستان گفت: در اردیبهشت ماه، در آرت‌فر فریز نیویورک شرکت خواهیم کرد و ارائه‌ای از آثار دو دوره‌ی کاری اردشیر محصص خواهیم داشت. برای ما باعث افتخار است که اولین گالری واقع در ایران باشیم که در فریز شرکت می‌کنیم. این ارائه که ده سال پس از نمایشگاه بزرگ اردشیر محصص در موزه آسیاسوسایتی برگزار می‌شود، گفت‌وگویی میان مجموعه شناسنامه و مجموعه وقایع اتفاقیه این هنرمند را دربرمی‌گیرد.
برنامه‌ریزی طولانی مدت برای حضور در آرت فرها
احسان رسول‌اف مدیر گالری محسن با اشاره به دومین حضور این گالری در آرت‌فر دبی گفت: گالری محسن در این دوره نیز همانند سال گذشته به ارائه آثار دو هنرمند جوان پرداخت که با درونمایه و دغدغه‌ای مشترک خلق شده بودند. 8 اثر طراحی از سارا عباسیان به همراه یک حجم از مجید بیگلری به نمایش درآمد که به مفهوم خشونت در جامعه بشری و زندگی انسان معاصر می‌پرداخت.
رسول‌اف ادامه داد: هدف ما از یک‌سو معرفی هنرمندان و گالری و از سوی دیگر ایجاد فرصتی برای فروش آثار هنرمندان جوان مستعد ایرانی در بازار هنر خاورمیانه بود. غرفه ما با استقبال خوبی مواجه شد و نظر مثبت برگزارکنندگان، منتقدان و کیوریتورها را به همراه داشت. در فروش هم موفق عمل کردیم و با توجه به اینکه آثار این هنرمندان جوان در میان آثار هنرمندان مطرح بین‌المللی به چشم می‌خورد، توانستیم به آن سهمی که پیش‌بینی کرده بودیم، دست پیدا کنیم.
رسول‌اف درباره محدودکردن فضای غرفه به آثار دو هنرمند گفت: شاید این کار فرصت فروش آثار را کم کند چون شما نمی‌توانید سلیقه‌های متنوع را راضی نگه دارید، اما هدف ما معرفی هنرمندان جوان و تلاش برای ایجاد بازاری تثبیت شده برای آنها است. زیاد بودن تعداد هنرمندان در یک غرفه در صورتی صحیح است که آن افراد در مارکت تثبیت شده باشند و نیازی به معرفی نداشته باشند، اما قرار دادن تعداد زیاد هنرمند جوان در کنار هم نمی‌تواند نتیجه مثبتی داشته باشد. در این شرایط بهتر است از ارائه‌ای با کیوریتور قوی بهره گرفت تا آثار هنرمندان به چشم منتقدان و کیوریتورها بیاید.
رسول‌اف ادامه داد: در هنر ایران معمولا کارها به صورت مقطعی و کوتاه مدت انجام می‌شود و شکیبایی کمی برای رسیدن به نتیجه وجود دارد. ولی من فکر می‌کنم حضور در آرت‌فرها و نتیجه گرفتن از آنها به برنامه‌ای ۵ تا ۷ ساله نیاز دارد. شرایط اقتصادی موجود در کشور باعث شده است حضور در آرت‌فرها دشوارتر شود و این کار مانند تیغ دولبه‌ای است که مدیریت آن دشوار است. نکته مهم، حضور مداوم در این رویدادها است و گالری نباید از رمق بیفتد. باید برنامه‌ای بلندمدت برای تثبیت هنرمندان و گالری داشت تا بتوانیم یک مارکت تثبیت‌شده بسازیم.
این گالری‌دار با اشاره به شرایط سیاسی منطقه خاورمیانه و تاثیر آن بر آرت‌فر دوبی گفت: یکی از بزرگترین خریداران آثار هنری در منطقه قطری‌ها هستند اما امسال به دلیل شرایط سیاسی هیچ‌کدام از آنها در امارات حضور نداشتند و این آسیب بزرگی برای فروش آثار بود. از سوی دیگر امارات به دلیل شرایط خاص اقتصادیش مالیات‌هایی را وضع کرده که باعث خروج سرمایه‌گذاران از کشور شده است. این شرایط باعث شد آرت‌فر دبی از نظر اقتصادی وضعیت دلچسبی نداشته باشد.
رسول‌اف ادامه داد: تعداد گالری‌های ایرانی امسال کمتر از سال گذشته بود اما از نظر کیفیت به مراتب بهتر بود و همه دست‌اندکاران و مخاطبان به این نکته اذعان داشتند.
رسول‌اف افزود: در این شرایط دشوار اقتصادی اگر وزارت ارشاد در بحث ارسال آثار با گمرک به توافقی برسد تا هزینه‌ها را کاهش دهند به نفع وضعیت هنر معاصر است. هنرمندان و گالری‌داران وضعیت اقتصادی تثبیت‌شده‌ای ندارند و افزایش قیمت ارز به شدت فعالیت ما را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و ممکن است ادامه این فعالیت‌ها ناممکن شود.