سرویس تجسمی هنرآنلاین: شهروز نظری، نویسنده، منتقد هنری و مدیر گالری هما در گفت‌وگو با هنرآنلاین درباره انتشار کتب هنری توسط این گالری گفت: گالری هما در دو سال اخیر تعدادی کتاب منتشر کرده است که بعضی از آنها به شکل مستقل و بعضی دیگر در همکاری با انتشارات یا نهادهای دیگر منتشر شده‌اند.
او درباره انگیزه این کار گفت: تا چند سال پیش تنها کتاب‌هایی که درباره هنرمندان تجسمی توسط ناشران منتشر می‌شد آلبوم تصویری آثار هنرمندان بود. تنها در این صورت کتب هنری برای ناشران منفعت داشت و هیچ کتاب مصاحبه با هنرمندان یا پژوهشی درباره آنها وجود نداشت. حتی شاید آن زمان این کار جذابیت و مخاطبی هم نداشت.
نظری افزود: ما به این نتیجه رسیدیم که به‌جای آنکه خود را در گردونه ناشر بیندازیم خودمان شروع به چاپ این کتاب‌ها کنیم و با همکاری چند نهاد دیگر که علاقه به این کار داشتند چنین پروژه‌هایی شکل گرفت. در حال حاضر چند گالری و نهاد خصوصی هستند که این کار را انجام می‌دهند و نقد، پژوهش، مصاحبه و... را به‌صورت کتاب منتشر می‌کنند. حالا این کتاب‌ها آن‌قدر مخاطب پیدا کرده است که به‌عنوان‌مثال کتاب گفت‌وگو با فریدون آو در مدت ۳ ماه تمام شد.
او با اشاره به اینکه معمولاً تیراژ این کتاب‌ها هزار جلد است گفت: طبیعتاً مخاطبان این کتاب‌ها محدود به یک جامعه کوچک هستند اما همین استقبال نشان‌دهنده علاقه‌مندی آنها به این نوع کتاب‌ها است. چون تیراژ این کتاب‌ها کم است معمولاً در گالری‌ها ارائه می‌شوند و علاوه بر این چند کتاب‌فروشی هم به‌صورت محدود آنها را عرضه می‌کنند. ضمن اینکه یکی از بحران‌های کتاب در ایران مسئله پخش است و با این سیستم پخش فقط می‌توان کتاب‌هایی که فروش آنها تضمین‌شده است را به کتاب‌فروشی‌ها سپرد.
نظری ادامه داد: نتایجی که چاپ این کتاب‌ها دارد الان معلوم نمی‌شود اما یک دهه بعد تأثیر آنها کاملا به چشم می‌آید. افرادی که در این کتاب‌ها با آنها گفت‌وگو شده است در طول سال‌ها عوض می‌شوند و شرایط و دیدگاه آنها تغییر می‌کند. پس در سال‌های آینده می‌توان به بررسی این تغییرات با توجه به این کتاب‌ها پرداخت.
نظری با اشاره به ضعف تاریخ‌نگاری هنر معاصر در ایران گفت: در هنر تجسمی ایران هیچ‌وقت ثبت هم‌زمان تاریخ نداشتیم. یعنی در زمان زندگی هنرمند هیچ‌چیزی درباره او نوشته نمی‌شد و حالا اولین بار است که چنین اتفاقی رخ می‌دهد. ما از هنرمندان سقاخانه هیچ کتاب مصاحبه‌ای نداریم و این حیرت‌انگیز است. درباره بعضی از هنرمندان کتاب‌هایی به زبان انگلیسی وجود دارد اما منابع فارسی درباره آنها موجود نیست. اگر یک دهه قبل نشر چنین کتاب‌هایی شروع‌شده بود هم‌اکنون گفت‌وگوهایی با بسیاری از هنرمندانی که در سال‌های اخیر از دست رفتند را داشتیم و متوجه می‌شدیم که چه فکر و اندیشه‌ای دارند. اما متأسفانه از تاریخ نزدیک ما هیچ‌چیزی ثبت نشده است.
او درباره نحوه انتخاب هنرمندان برای تدوین یک کتاب گفت: گاه انتخاب خود ما و گاه ضرورت یک نمایشگاه ایجاد می‌کند که به سراغ یک هنرمند برویم. مثلاً سونیا بالاسانیان هنرمندی است که شهرت بین‌المللی خوبی دارد و زمانی که می‌خواستیم نمایشگاهی از آثار این هنرمند را برگزار کنیم، متوجه شدیم که چقدر اطلاعات کمی از او در ایران وجود دارد بنابراین تصمیم گرفتیم کتابی درباره او گردآوری کنیم.
نظری ادامه داد: مسئله‌ای که الان ما را محدود می‌کند موضوع مالی است. از دو سال پیش قیمت تولید کتاب ۴ برابر شده است و با وجود اینکه در چاپ این کتاب‌ها هیچ سودی وجود ندارد، ما کار خود را ادامه می‌دهیم. باید از افراد مختلفی که در پروژه‌های ما حضور داشتند تشکر کنم که کمک کردند با بهایی نزدیک به قیمت تولید، کتاب‌ها را به فروش برسانیم. این کار بسیار سخت بود اما برای ما فقط نتایج معنوی کار اهمیت داشت.
او با اشاره به اینکه متوسط هزینه چاپ هر کتاب ۵۰ میلیون تومان است گفت: اگر بنیادی از این کار حمایت کند و مثلا یک میلیارد تومان را به این کار اختصاص دهد می‌توان تعداد زیادی کتاب هنری چاپ کرد و به‌این‌ترتیب با پول یک ماشین در طول یک سال می‌توانیم تاریخ تجسمی ایران را تدوین کنیم.
نظری ادامه داد: زمانی که من دانشجو بودم به‌ندرت کتابی در حوزه تجسمی وجود داشت اما امروز ناشرانی مثل نظر، بیدگل، چشمه، حرفه هنرمند و... بخش تجسمی مستقل دارند و چاپ کتب هنری تأثیر خیلی خوبی در افزایش سطح آموزش عمومی داشته است. توجهی که به هنرهای تجسمی در سال‌های اخیر شده است فقط ناشی از رشد بازار آن نبوده، زیرا بازار بدون ساخت زمینه ذهنی به وجود نمی‌آید. این کتاب‌ها خود باعث شده‌اند که توجه و شناخت هنرهای تجسمی بیشتر شود.
مدیر گالری هما افزود: هنوز بخش عمده این کتاب‌ها ترجمه است و آثار تألیفی کمتر در این میان دیده می‌شود. به نظر می‌رسد رشته دانشگاهی پژوهش هنر کمک چندانی به تألیف کتاب نکرده است، درحالی‌که احتمالاً هدف اولیه آن همین بوده است. دلیل کمبود کتاب‌های تألیفی می‌تواند این باشد که هزینه بیشتری دارد و کمتر ناشری هزینه‌ای را به این کار اختصاص می‌دهد. با وجود این اگر این روند ادامه پیدا کند در سال‌های آینده در بخش تألیف با بحران و کمبود مواجه می‌شویم.
او درباره کتاب‌هایی که تاکنون توسط این گالری منتشر شده‌اند گفت: کتاب "تاریخ آینده" پژوهشی درباره صادق تیرافکن، "از باغ به آشپزخانه" مجموعه آثار و گفتگویی با ارسیا مقدم و "شمع و قورباغه" مجموعه آثار لادن بروجردی هستند. کتاب "بهمن" پژوهشی درباره بهمن محصص است که با همکاری گالری شیرین و انتشارات لوک منتشر شده است. "قدم‌های اولیه صادق تیرافکن" کتاب گفت‌وگویی است که با همکاری کانتمپورری پرکتیس دوبی منتشر شد.
نظری ادامه داد: "بوگی ووگی در تهران" مصاحبه‌ای با مهرداد محب‌علی است که با همکاری گالری دستان منتشر شد. "تغییر نقطه جغرافیایی" پژوهشی درباره سونیا بالاسانیان با همکاری موزه هنرهای معاصر ایروان، "ساعتی با رقص حشرات" پژوهشی درباره وحید جعفرنژاد با حمایت خانواده هنرمند، "به سادگی سنگ" گفت و گویی با سیمین اکرامی با همکاری گالری دیلمان، "فریدون فرشته نبود" گفت و گویی با فریدون آو با همکاری گالری امروز اصفهان، "چشم سر" مجموعه آثار احمد مرشدلو با همکاری پروژه‌های 009821، "هنرمندانی که باید شناخت" با همکاری نشر شیپور، "خبرهای خوب از ایران" مجموعه آثار هنرمندان معاصر ایران با همکاری بنیاد باربه ژنو، آثاری هستند که تابه‌حال منتشر کرده‌ایم. همچنین "حالا که حرفش پیش آمد" درباره محمد احصایی با همکاری نشر چشمه و کتاب علی گلستانه، آثار در دست اقدام ما هستند.