سرویس تجسمی هنرآنلاین: اختتامیه هفتمین دوسالانه مجسمه سازی تهران با حضور علی مرادخانی معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مجید ملانوروزی مدیرکل هنرهای تجسمی وزارت ارشاد و جمعی از هنرمندان پیشکسوت عرصه هنرهای تجسمی با اهدای جوایز برگزیدگان و نکوداشت ویکتور دارش جمعه 21 مهرماه در سینماتک موزه هنرهای معاصر تهران برگزار شد.
در ابتدای این مراسم کورش گلناری، دبیر هفتمین دوسالانه ملی مجسمه‌سازی تهران ضمن ابراز تشکر از پیشکسوتان حاضر در جمع گفت: تمام تلاش ما این بود که که در هفتمین دوره مبنای نظری را سرلوحه کارمان قرار دهیم به همین خاطر جلسات زیادی توسط شورای سیاست‌گذاری انجام شد.
او در خصوص آثار پذیرفته شده در این دوسالانه اظهار کرد: قرار بر این بود که هفتمین دوسالانه آثاری را که دارای سبک و سیاق و تفکر در فضای امروزی هستند، بپذیرد. آثاری که در مواجهه با بازدیدکنندگان بتواند با مخاطب ارتباط مناسب برقرار کند و تعامل داشته باشد.
دبیر هفتمین دوسالانه ملی مجسمه‌سازی تهران تصریح کرد: در این دوره از هنرمندانی دعوت شد که صرفا یک شکل ابژه و تصویر را اجرا نکنند، بلکه سعی کردیم که یک دیدگاه یا یک مساله را دنبال کنند و به نمایش گذارند لذا آثار این دوره دارای یک ارجاع تاریخی، هنری، انتقادی، فلسفی، سیاسی، اجتماعی و زیست محیطی هستند.
گلناری افزود: ما واقعا روی هیچ‌گونه نگاه هنری خاصی تمرکز نداشتیم لذا آنچه که در این دوسالانه شاهد هستید، شکل فعلی وضعیت بخشی از هنرهای تجسمی کشور ماست.
او با اشاره به چاپ کتاب سه دوره دوسالانه بیان کرد: سعی کردیم که از 10 سال گذشته مجسمه‌سازی ایران مستنداتی ارائه دهیم لذا گروهی گرد هم آمدند تا بتوانند این بخش را مستندسازی کنند.
نکوداشت ویکتور دارش و رابطه استاد و شاگردی
در ادامه این برنامه، علی مرداخانی و مجید ملانوروزی به پاسداشت سال‌ها فعالیت حرفه‌ای ویکتور دارش از نشان "ویکتور دارش" هنرمند پیشکسوت مجسمه‌ساز که توسط کورش گلناری طراحی شده بود، رونمایی کردند.
بهروز دارش در این مراسم به نمایندگی از برادرش ویکتور دارش، نشان یادبود را تحویل گرفت و گفت: برادرم به دلیل بیماری نتوانست در این مراسم حضور داشته باشد چرا که این هیجانات برای وضع مزاجی وی خوب نیست لذا من از تمام کسانی که در این دوسالانه زحمت کشیدند، سپاسگذارم.
او افزود: هنگام آمدن به مراسم از برادرم پرسیدم که چه پیغامی برای این مراسم و دوستدارنش دارد. او گفت که از همه تشکر کنم و افسوس خورد که امکان حضور نداشت. ویکتور به من گفت که تا امروز کار خاصی انجام نداده و تنها وظیفه خود را اجرا کرده است.
وی گفت: بدا به حال آدم‌هایی که وظیفه‌ای به آنها محول شد اما انجامش ندادند و در هزاران کار دخالت کردند.
بهروز دارش از حاضرین در جمع تشکر کرد و ادامه داد: سال‌ها قبل ویکتور از شاگردانش حمایت کرد. شاگردانی که امروز اساتید برجسته‌ای هستند اما امروز آنان از این استاد حمایت کرده‌اند لذا می‌توان گفت که رابطه شاگرد و استادی هرگز از بین نمی‌رود و همواره ادامه دارد.
در این جلسه رئیس انجمن آشوریان به پاس توجه وزارت ارشاد، لوحی را به علی مرادخانی، معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اهداء کرد و گفت: به راستی که ویکتور سنت پیکره‌سازان تمدن پیش از تاریخ و تخت جمشید را زنده کرده است.
در ادامه این مراسم از کتاب پنجم، ششم و هفتمین دوره دوسالانه مجسمه‌سازی ملی تهران رونمایی شد.
تعامل مناسب بین دولت و انجمن‌ها شکل گرفته است
علی مرادخانی، معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در این مراسم ضمن ابراز خرسندی از رشد عرصه هنرهای تجسمی کشور گفت: بسیار خرسندم که شاهد اتفاقات خوبی در حوزه تجسمی هستم چرا که این بخش با همه کمی‌ها و کاستی‌ها در سال‌های اخیر چهره تازه‌ای را توانسته از خود عرضه کند.
او افزود: در چندین سال گذشته حوزه تجسمی به اندازه سال‌های اخیر بروز و ظهور نداشته که باعث خرسندی است.
معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: ما رشد عرصه تجسمی را مدیون مسائل مختلفی هستیم که از جمله آنها می‌توان به وضعیت اجتماعی کشور اشاره کرد. در کنار این مسائل کارهای حوزه دولت و فعالیت انجمن‌ها و استمرار آنها نیز از جمله دلایل رشد این حوزه است.
مرادخانی با اشاره به رشد انجمن‌های تجسمی در طی چند سال اخیر گفت: در 4 سال گذشته ما از انجمن‌ها خواسته‌ایم که فعال‌تر شوند لذا امروز شاهد این هستیم که تعامل مناسب بین دولت و انجمن‌ها به عنوان کسانی که دغدغه این کار را دارند، رخ داده است.
او تصریح کرد: بسیار خوشحالم که بخش خصوصی نیز در حوزه های هنری وارد عرصه شده است و کسانی که دغدغه هنری دارند، بعد از سال‌ها با حمایت دولت وارد عرصه شده‌اند زیرا همه اینها زنجیره‌ای است که سبب می‌شود اتفاقات خوبی در حوزه هنری کشور ایجاد شود.
معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ضمن ابراز خرسندی از رونمایی کتاب دوره‌های قبل دوسالانه مجسمه‌سازی تهران گفت: این کتاب‌ها اسنادی هستند که لازم بود به ثبت برسند زیرا لازم است که ما در عرصه تجسمی مستندنگاری داشته باشیم.
مرادخانی ضمن ابراز خرسندی از برگزاری هفتمین دوسالانه ملی مجسمه‌سازی تهران اظهار کرد: این آمادگی را داریم که با انجمن مجسمه‌سازی از همین حالا برای برگزاری دوره هشتم همکاری کنیم زیرا سیاست ما این است که آنچه می‌توانیم را در اختیار هنرمندان قرار دهیم تا آنها بتوانند این عرصه را رشد و تعالی دهند.
او افزود: تلاش ما این است که آثار خوب هنرمندان ایرانی به خصوص جوانان در نقاط مختلف دنیا مطرح شود تا وقتی هنر شرق مطرح می‌شود، نام ایران به ذهن جهان متبادر شود البته ما این پتانسیل را در بین هنرمندان کشور داریم اما متاسفانه کم کاری‌هایی شده است.
بیانیه هیات داوران و برگزیدگان
در ادامه این مراسم حمید سوری بیانیه هیات داوران را به نمایندگی از بهرام شیردل معمار، ندیم کرم معمار و مجسمه‌ساز لبنانی، حمید شانس مجسمه‌ساز و مدرس دانشگاه، حمید سوری پژوهشگر، منتقد و مدرس هنر و حمید کشمیرشکن پژوهشگر، منتقد و مدرس هنر، قرائت کرد.
در این بیانیه آمده: "هیات داوران آثار ارائه شده در موزه هنرهای معاصر تهران را در چند مرحله مورد بررسی قرار دادند. در روز نخست داوران ابتدا به‌طور انفرادی از آثار بازدید به‌عمل آوردند و سپس در طی سه مرحله از تمامی آثار بازدید کردند و علاوه بر تأمل در گزاره‌های مربوطه و نسبت آنها با آثار، به بحث و بررسی درباره آنها پرداختند.
در خلال مراحل دیدار و بررسی آثار، هیات داوران در جلساتی پیرامون ضوابط کلی داوری بحث و گفت‌وگو کردند. هیات داوران برای رسیدن به ضوابط کلی با ارزیابی وجوه کلی و ویژگی‌های آثار و با لحاظ قرار دادن تصمیمات شورای سیاست‌گذاری و از طریق تبیین چگونگی ارتباط هنرمندان با درونمایه دوسالانه و تاثیر آن بر آثار و همچنین با ارزیابی کلیت دوسالانه، در مورد مشی و روشی واضح برای ارزیابی نهائی گفت‌وگو کردند. لذا هر یک از اعضای هیات داوران در ارائه مطالب مورد نظر خود بر روی مباحث زیادی تاکید و استدلال‌های خود را ارائه کرد.
در مجموع اعضای هیات داوران رشد کیفی آثار و پیشرفت دوسالانه نسبت به دوسالانه‌های پیشین را شایسته تحسین دانستند. این رشد از سویی نمایشگر تأثیر مثبت برگزاری دوسالانه‌های مجسمه‌سازی و از سوی دیگر بیانگر نیاز به ارائه آثار در دوسالانه‌ای فراگیرتر چون دوسالانه "هنر تجسمی" کشور است. لذا تصمیم گرفته شد با توجه به عدم وجود چنین دوسالانه‌ای در حال‌حاضر و لزوم توجه به رفتارهای متکثر هنری، در ارزیابی آثار محدودسازی و اولویت‌بندی رسانه‌ای حذف شود.
هیات داوران با تمجید از تصمیم شورای سیاست‌گذاری در انتخاب درونمایه فرهنگی-اجتماعی برای دوسالانه، به بررسی درونمایه و تأثیرات مثبت و نتایج منفی آن بر روی آثار ارائه شده پرداختند. در این راستا به تفاسیر و خوانش‌های متنوع از دورنمایه "وضعیت" در آثار دوسالانه اشاره شد که ضرورتاً بازتاب مستقیم این درونمایه به تعبیر ویژه شورای سیاست‌گذاری نیستند. هرچند این ویژگی الزاماً به معنی ناکارآرایی این انتخاب نیست. هیات داوران همچنین برخی تناقضات در انطباق درونمایه بر آثار، طولانی بودن تعدادی از گزاره‌ها و گاه بیانیه‌وار بودن آنها را مورد توجه قرار دادند.
در ارزیابی کلیت دوسالانه، به‌رغم وجود شایستگی و قابلیت‌های بسیاری از آثار، نمایشگاه تمامی انتظارات هیات داوران را برآورده نکرد. هیات داوران انتظار شمول بیشتر شرکت‌کنندگان و تنوع بیشتری در آثار دوسالانه و پرداختن به مضامین متنوع‌تری را داشتند.
هیات داوران کمبودهای احتمالی و توان کلی دوسالانه را در چهارچوب بستر فعالیت هنری در شرایط کلی اجتماعی ایران قابل ارزیابی می‌داند و بر این امر واقف است که حضور برخی هنرمندان حرفه‌ای در بخش مدعوین می‌توانست بر غنای این دوسالانه بیفزاید.
هیات داوران از نقش خود از طریق انتخاب آثار برگزیده و پیام آن به هنرمندان و مخاطبین آگاه است و اذعان دارد که رشد مجسمه‌سازی نیازمند گسترش حیطه‌های آن همراه با تنوع هر چه بیشتر روش‌های آن است. با توجه به آثار ارائه شده، هیات داوران چیدمان‌های منتخب را راهی مناسب برای بیان درونمایه دوسالانه یافتند. البته از نظر هیات داوران، این امر به معنای رجحان چیدمان به سایر شیوه‌های مجسمه‌سازانه نیست.
هیات داوران متذکر میگردند، گفت‌وگو درباره این مباحث و موضوعات، طولانی و گاه با اختلاف نظرها و تمایز آرای جدی انجام پذیرفت. با این‌حال هیات داوران مایل‌اند تصریح نمایند که داوری نهایی، پس از ایجاد زمینه مشترکی در این مباحث پایان پذیرفت.
بر این اساس و به‌ویژه با در نظر گرفتن هم‌خوانی و بازتاب وجوه گوناگون درونمایه دوسالانه (مسأله "وضعیت") در آثار و نیز کیفیت‌های هنری و نسبت آنها با مجسمه‌سازی و هنر معاصر، داوران در داوری نهایی آثار برگزیده مورد نظرشان را اعلام کردند. در این مرحله آثار 22 هنرمند زیر به ترتیب حروف الفبا بدون تقدم از طرف هیات داوران پیشنهاد گردیدند:
مونا آقابابایی، مهسا الف.، مجتبی امینی، محمد بهابادی، مجید بیگلری، بنیامین توکل، محمدرضا خلجی، احمد ذوالفقاریان، محسن رافعی، مهدیه رئیسی، حجت سالارمحمدی، مرضیه سرسریان، پیمان شفیعی‌زاده، بیژن قاسمی‌نژاد، باربد گلشیری، محمد مردی، پیام مفیدی، پریدخت مشک‌زاد، مژگان ملاحسینی، معصومه مهتدی، معصومه میرحسینی، پندار نبی‌پور.
پس از دسته‌بندی، بررسی و دفاع از آثار پیشنهادی بوسیله داوران، در مرحله دوم هنرمندان زیر انتخاب گردیدند:
مونا آقابابایی، مهسا الف.، مجتبی امینی، محمد بهابادی، احمد ذوالفقاریان، حجت سالار محمدی، مرضیه سرسریان، پیمان شفیعی‌زاده، باربد گلشیری، مژگان ملاحسینی، پندار نبی پور.
در مرحله سوم و پس از بررسی، مباحثه و گفت‌وگوی مجدد و مبسوط، هیات داوران برگزیدگان نهایی خود را از میان این افراد بر اساس تغییراتی در نحوه‌ی اعلام نتایج و تقسیم‌بندی برگزیدگان دوسالانه، به شرح زیر معرفی کردند:
جایزه ویژه هیات داوران و نگاه ویژه دوسالانه تعلق گرفت به:
باربد گلشیری (با مجموعه‌ی "سیرة الموت")
به دلایل: ارتباط با درونمایه دوسالانه و نسبت با هنر معاصر، نگاه وجودی و در عین حال سیاسی –اجتماعی، ماهیت تعاملی اثر و تاثیر حضور مخاطب، ماهیت اثر هنری در حکم روندی درازمدت و پژوهش‌محور، توجه به گوشه‌ای از فرهنگ و تاریخِ مغفول مانده و انتخاب بیان هنریِ متناسب با آن، احضار قطعه‌ای از واقعیت تلخ جهان واقعی –دراینجا گورستان، قرار دادن بیننده در موقعیت ناگهانی مواجهه و ایجاد امکان برای بیننده برای دخل و تصرف در اثر، تناسب وضعیت بقایای به‌نمایش درآمده با زیست امروزی، توجه به ارتباط تاریخی مجسمه‌سازی و گورسازی، ترکیب فعل مجسمه‌سازانه و رسانۀ چیدمان و استفاده از قالب‌های هنری متنوع.
دیگر برگزیدگان هفتمین دوسالانه مجسمه‌سازی ایران، بدون رتبه‌بندی به ترتیب حروف الفبا به شرح زیر اعلام میگردند:
مهسا الف. (با اثر: مقدمه‌ای بر کتابخانه الف)
به دلایل: برخورد بدیع با موضوعی اجتماعی در قالب یک روش مبدعانه، چندلایه‌ای بودن اثر از بابت روند اجرا و نیز مصادیق، استفاده از امر استعاری نظیر دریاچه نمک و نمک سود شدن برای بیان حقیقت دور از دسترس، ارجاع به خاطره‌ی تاریخی و جمعی مکان و داستان‌های تاثیرگذار آن و یادآوری مکتوم‌ماندن رخدادها، تناسب ارجاع تاریخیِ "وجود دانش اما دستیابی‌ناپذیر بودن آن" با وضعیت تاریخ معاصر.
مرضیه سرسریان (با اثر: قابلیت بی پایان تفسیر واقعیت)
به دلایل: موفقیت اثر در تجسم "توانایی پایان‌ناپذیر برای تفسیر واقعیت"، برخورداری از عناصر جهانِ متغیر همراه با حرکت، استحالۀ پدیده‌های واقعی و روزمره به حضوری سایه‌وار، شناور بودن عناصر انتخاب‌شده بین پوچی و شوخ‌طبعی، سبکی، سیالیت و کیفیت بازیگوشانه، ایجاد بیشترین امکانات بیانی با استفادۀ حداقلی از مواد و مصالح.
پیمان شفیعی‌زاده (با اثر: واگیره)
به دلایل: حساسیت و دغدغۀ تاریخی و فرهنگی، آگاهی‌بخشی به شرایط بحرانیِ سنت قالی ابریشم قم و ایجاد وضعیت هشدار برای مخاطبان، تناسب آشفتگی چیدمان با وضعیتِ رهاشدگی و غفلت و بی‌توجهی به بازیافت این سنت، ارائه غیرمتعارف و ساختارشکنانه برای موضوعی تاریخی، ارتباط مناسب و معنادار با مکان نصب.
همچنین فرزانه طاهری، مترجم پیشکسوت و مادر باربد گلشیری در این مراسم به خوانش متن این هنرمند پرداخت. باربد گلشیری در این مراسم از شهرداری و مسئولان خواست که اجازه دهند تا بتواند با هزینه شخصی یادمان فرو افتاده دکتر مصدق را در گورستان ابن بابویه مرمت کند. او در متن خود آورده بود: من این یادمان را با هزینه شخصی مرمت می‌کنم اما تکه شکسته آن را باقی می‌گذارم تا همگان بدانی که هر که خاموش است / از چه معنی چنین سیه پوش است.
هفتمین دوسالانه مجسمه سازی تهران با تم "وضعیت" به دبیری کورش گلناری با حمایت دفتر هنرهای تجسمی و همکاری انجمن هنرمندان مجسمه‌ساز ایران و موسسه توسعه هنرهای تجسمی معاصر با 78 اثر در بخش مسابقه و 18 اثر در بخش مدعو از 14 شهریورماه در موزه هنرهای معاصر تهران برگزار شده است.